Een heuse cruise over een kanaal dat nog door de Romeinen is gegraven. Een kennismaking met de zeventiende eeuwse dichter, diplomaat, geleerde, componist en architect Constantijn Huygens en diens zoon Christiaan, vooral bekend als uitvinder van de telescoop en het slingeruurwerk. En natuurlijk een terugblik op de ontstaansgeschiedenis van de eerste Nederlandse afdeling 'boven de rivieren'. Dit was het programma van het veertigjarig jubileum van de afdeling Den Haag op 17 juni 2017.

 

                     

 

Na bijeenkomst in Voorschoten gingen zo'n veertig leden, partners en genodigden aan boord van het schip Rijnland voor een vaartocht over de Vliet richting buurgemeente Voorburg. Daar aangekomen, werd het gezelschap welkom geheten door twee gidsen van buitenplaats Hofwijck, in 1642 gebouwd in opdracht van Constantijn Huygens. Hij was in 1596 geboren in Den Haag als zoon van Christiaan senior, secretaris van Willem van Oranje en na diens dood van de Raad van State, en de Vlaamse moeder Suzanne Hoefnagel, zus van Antwerpse schilder Joris Hoefnagel. Constantijn werd een van de grootste dichters uit de zeventiende eeuw, was diplomaat, geleerde, componist en architect en sprak zeven talen. Het historische Hofwijck onderging in de loop der jaren allerlei verbouwingen, maar na daaropvolgende verwaarlozing werd het begin vorige eeuw ternauwernood van de sloop gered door dr. Van Gelder. Recent werd het gerestaureerd nadat een originele tekening van het gebouw was opgedoken van de hand van de twaalfjarige zoon Christiaan Huygens.

 

                                   

 

Christiaan Huygens

 

Deze zoon Christiaan Huygens heeft belangrijke ontdekkingen en uitvindingen op zijn naam staan. Zo ontdekte hij met een uit zelfgeslepen lenzen samengestelde telescoop in 1655 de eerste maan van Saturnus en concludeerde hij dat Saturnus een ring heeft. Huygens is onder meer ook de uitvinder van het slingeruurwerk, waarvan hij de theorie en het ontwerp in 1673 publiceerde in zijn boek 'Horologium Oscillatorium'. De gidsen gaven ons een uitgebreid inzicht in de veelzijdige activiteiten van Constantijn en Christiaan, die beiden met recht 'homo universalis' genoemd kunnen worden. Er volgde een interessante rondleiding in de tuin, die oorspronkelijk werd aangelegd naar de ideale vorm van de Romeinse architect Vitruvius, maar thans deels onder spoor en weg verdwenen is.

 

                     

 

Cruise

 

Vervolgens werd op een heerlijke cruise in de warme namiddagzon, langsheen de groene boorden van de Vliet en via het gezellige Leidschendam, teruggevaren naar Voorschoten, waar in de tuin van Restaurant Allemansgeest het aperitief wachtte. Gewestpresident Cees de Wit las een stimulerende en verbindende felicitatieboodschap voor van President Godelieve Laureys en installeerde gedegen en met verve drie nieuwe leden (in de volgorde op de foto hieronder): Bert Segier, Marleen Toebosch en Bram Martin. Frans Peeters, die bij de eerste leden van veertig jaar geleden geïnstalleerd was en nog steeds trouw lid is in Den Haag, werd door onze voorzitter Willem Gijsels extra gefeliciteerd in zijn jaarrede.

 

                                          

 

Historisch overzicht

 

Tussen de gangen van een feestelijk en verfijnd jaardiner bracht pro-gewestpresident Johan Draulans een kort historisch overzicht van veertig jaar afdelingsgeschiedenis, dat u hieronder vindt. Er waren ook talrijke gelukwensen, zoals van oud-lid van de afdeling Ingeborg Kristoffersen, van oud-voorzitter Huub Hennekens en oud-secretaris Patrick Vermeesch. Ook de nieuwe zusterafdeling Delft liet zich niet onbetuigd.

 

                     

 

De hele avond was – ondanks of dankzij – de vele sprekers, gezang en prachtige muziek van het blokfluitkwartet, een groot succes. Tenslotte werd het inmiddels bekende lied 'Onze Taal' door alle aanwezigen, inmiddels in de opperbeste stemming, uitbundig meegezongen en werd er nog gezellig nagepraat op deze lange en aangename zomeravond.

 

Afdeling Den Haag

 

 

Korte geschiedenis van de afdeling Den Haag van de Orde van den Prince, 1977-2017
 

Na verschillende voorbereidende vergaderingen in kleinere kring, waarbij Han Vredegoor, vice-president van de Orde, Jan Kits Nieuwenkamp en de aspirant-leden Ludo Van Bauwel en Herman Aelvoet van de Belgische Ambassade een sturende en inspirerende rol speelden, werd het concretiseren van een afdeling van de Orde van den Prince gestart met een brief van Ludo van Bauwel enkele dagen voor Kerstmis, op 23 december 1976. Hierin werd een twintigtal mensen uitgenodigd voor de oprichtingsvergadering op 17 januari 1977 in Huize Swaensteyn in Voorburg. Na twee volgende vergaderingen werd op 25 april 1977 definitief besloten tot oprichting van de afdeling Den Haag.
 

Geïnstalleerd

De afdeling Den Haag van de OvdP werd op 20 juni 1977 geïnstalleerd in de Kamer van Charitate in het Prinsenhof in Delft. Piet Burger legde tijdens de installatie als oudste toetredend lid de gelofte af namens alle te installeren leden. Daarmee was de eerste afdeling 'boven de rivieren' officieel. Naburige afdelingen werden later gesticht in Rotterdam (1982), Leiden (1990) en Delft (2016), de laatste wederom in het Prinsenhof.
Er werd gestart met twintig leden, een aantal dat bij geen enkele afdeling in Nederland bij de start werd gehaald. Ook in latere jaren van groei bleef de afdeling Den Haag met een ledenaantal schommelend tussen de dertig en vijfendertig de grootste in Nederland. De leden waren allen mannen, zoals toen ook in alle afdelingen van de Orde het geval was. Er waren ongeveer evenveel Vlamingen als Nederlanders. Van deze groep van stichtende leden is vandaag alleen Frans Peeters nog als lid overgebleven.

Ludo van Bauwel werd de eerste voorzitter en Jan Kits Nieuwenkamp de eerste secretaris. Ludo en Herman brachten talrijke nieuwe leden aan en ook Guido Mobouck dient vermeld als actieve ledenwerver en later als penningmeester en verantwoordelijke voor Neerlandistiek.

 

Vrouw in de Orde
 

Al snel liet de afdeling zich horen binnen de Orde. Reeds van bij het begin was het een grote wens om de vrouwen te betrekken bij de afdeling. In het verslag van de eerste vergadering in september 1977 werd besloten: "Een bijeenkomst waar een gastspreker optreedt, is in beginsel ook toegankelijk voor de echtgenotes." De afdeling Den Haag zorgde vervolgens voor onverwachte opwinding door aan te kondigen een vrouw als lid te zullen aannemen. Een drietal leden van de afdeling had onder leiding van Ludo Van Bauwel een informeel onderhoud met de toenmalige president Herman Candries voor de aanvang de Algemene Ledendag in Maastricht. Uit diens niet-helemaal negatieve houding werd de moed geput om verder te ijveren voor de opname van een vrouw in de Orde.

Na de nodige discussie in gewestraad en Presidium werd dit toegestaan, evenwel met de aanmerking in de gewestraad van november 1978 dat de algemene voorkeur er naar uitgaat om de OvdP als een mannengemeenschap te handhaven. Maar op 7 april 1979 hakte het Presidium de knoop door en op 16 juni, bij het jaarlijks diner in het Prinsenhof in Delft, werd Inge(borg) Kristoffersen geïnstalleerd. Zij was door Herman Aelvoet voorgesteld, was toen cultureel attaché op de Belgische Ambassade en is nu lid van de afdeling Brussel. Er ging een schokgolfje door de Orde van den Prince. De Haagsche Courant en De Standaard wijdden er artikels aan.

Het was echter geen bevlieging van feminisme, want na Inge duurde het tot 1985 dat Jo Dieleman-Van Rooijen haar man Jaap als lid opvolgde, die plotseling was overleden terwijl hij voorzitter was. En daarna moeten wij wachten tot in 1997-1998 Nicole Hermans werden geïnaugureerd, al waren intussentijd Carry Knape-de Hoog en Mart Kaastra-Prakke als lid overgekomen vanuit respectievelijk Leiden en Warschau.

 

400 jaar na Willem van Oranje

De Algemene ledendag 2016 in Den Haag ligt nog vers in het geheugen. Maar ook in 1984, 400 jaar na de moord op Willem van Oranje, werden er allerlei herdenkingsbijeenkomsten georganiseerd. Daarin paste de Algemene Ledendag van de Orde op 29 september 1984, georganiseerd door onze afdeling onder de bezielende leiding van Jaap Dieleman. Er werden 832 inschrijvingen genoteerd. De dag werd gestart met een kranslegging op het praalgraf van Willem van Oranje in Delft. De academische zitting vond plaats in de Ridderzaal in aanwezigheid van prinses Margriet en met als spreker Henk Vonhoff, toentertijd commissaris van de koningin in Groningen en lid van de afdeling Groningen. Het was een belangrijke mijlpaal voor de Orde speciaal in Nederland, zo staat in het boek 'Vlaanderen ontmoet Nederland: geschiedenis van de Orde van den Prince' van Kristin Van der Wee en Edward De Maesschalck. De eerste Nederlandse president Arnold Beerkens was toen net aangetreden en de Nederlandse leden beleefden dit als een officiële erkenning van de Orde in Nederland.

 

Vergaderlocatie

 

Gedurende verschillende jaren was het zoeken naar een geschikte vergaderlocatie. Er werden er verschillende uitgeprobeerd, maar telkens ook weer belandde men in het Prinsenhof Delft. Eerst in de Kamer van Charitate, en vanaf 16 oktober 1978 meestal in de Nonnerie, wat dan weer negatieve reacties uitlokte van leden. Citaat op de huishoudelijke vergadering 1982: "Kelder met pilaren, zeer koude vloer en hinderlijk geluid van apparatuur." Ook het gezamenlijk eten kwam moeizaam van de grond, ondanks alle pogingen van het bestuur. Vanaf 1994-1995 begon het goed te lukken in de Nonnerie, tot enkele jaren geleden op 7 januari 2015 uiteindelijk werd verhuisd naar Brasserie Berlage in Den Haag. 

 

Groot verloop

De afdeling is steeds gekenmerkt geweest door een groot verloop, vaak door verhuizingen, zowel van Nederlanders als Vlamingen. Aan de andere andere kant is de regio Den Haag steeds een interessante en rijke bodem geweest om leden aan te trekken. Er waren in de loop der jaren ook allerlei contacten met afdelingen in Vlaanderen, onder meer met de afdelingen Westhoek, Lier, Keerbergen, Roeselare en Mechelen. Op gebied van de Neerlandistiek, nu NT&C, was men actief met uitwisseling van studenten, contacten met Calvin College in Grand Rapids in Amerika, het sturen van boeken naar Suriname en een Taalmaatjes-project. Viermaal werd ook door de afdeling een gewestdag georganiseerd: in 1988 in Boskoop, in 1994 in Den Haag/Wassenaar, in 2000 in Den Haag en in 2007 in Delft. 
Tenslotte zijn we bij het voorbije veertigste werkingsjaar 2016-2017 gekomen, waarvan de Algemene Ledendag op 15 en 16 oktober 2016 en het veertigjarig jubileum vandaag de hoogtepunten zijn. Over deze Algemene Ledendag met als thema 'Vrede en Recht' werd reeds eerder uitgebreid bericht. Het was met meer dan 500 leden een succes dat een nieuw elan gaf aan de Orde en haar nieuw Bestuur. En daaruit put de afdeling Den Haag hernieuwde energie om met vertrouwen en niet vrijblijvend naar de toekomst te kijken in 'amicita en tolerantia'.

 

 

Johan Draulans (met hulp van Frans Peeters, Pieter Vis, Nicole Hermans en Willem Gijsels)
 

 

 

 

 

 

 

 

Bijkomende informatie afdeling Den Haag

 

Stichtende leden

Ludo Van Bauwel
Jan Kits Nieuwenkamp
Harry Roos
Frans Peeters
Jaap Dieleman
Guido Mobouck
Toon Snyders
Leo Hoogeweegen
Co de Jonge
André Vandecasteele
Guido François
Bob Baré
Herman Aelvoet
André De Paepe
Albert Vogel
Louis Emmerik
Edmond Smets
Ed van Dam van Isselt
George de Lint
Piet Burger

Paul Van Craesbeeck (op 26/10/1977)
Willem van Eekelen (op 26/10/1977)

Jozef Lodewyck (ambassadeur, op 12/6/1978 bij het eerste jaardiner)

 
Voorzitters
 

1977-1981: Ludo Van Bauwel
1981-1983: Huub Hennekens
1983-1985: Jaap Dieleman
1985-1986: Willy Verriest
1986-1990: Cock de Kloe
1990-1994: Leo Hoogeweegen
1994-2002: Willem Verheggen
2002-2005: Huub Hennekens
2005-2009: Johan Draulans
2009-2015: Frans Bruins
2015-2017: Willem Gijsels


Secretarissen

1977-1982: Jan Kits Nieuwenkamp
1982-1985: Willy Verriest
1985-1987: Jos de Crau
1987-1990: Leo Hoogeweegen
1990-1994: Vincent Kramers
1994-1997: Joris Vaerewyck
1997-2005: Patrick Vermeesch
2005-2011: Alwin Toppenberg
2011-2015: Willem Gijsels
2015-2017: Nicole Hermans


Penningmeesters
 

1977-1983: Harry Roos
1983-1987: Guido Mobouck
1987-1992: Frans Peeters
1992-1997: Willem Adriaansen
1997-2004: Machiel van Velden
2004-2008: Willemijn Verheggen-Smits van Oyen
2008-2015: Ans Pleunis
2015-2016: Jan van Groesen
2016-2017: Geert Pauwels
 

Contactpersonen/Secretarissen Neerlandistiek/NT&C
 

1977-1984: Jan Kits Nieuwenkamp
1984-1988: Ad Oomen
1988-1991: Frank Lafort
1991-1994: Vincent Kramers
1994-1998: Guido Mobouck
1998-2005: Nicole Hermans
2005-2011: Janneke Schaafsma-Geelen
2011-2017: Ino Mulders en André Carstens


Latere Gewestpresidenten

Jan Kits Nieuwenkamp
Ludo van Bauwel
Willem Verheggen
Johan Draulans
 

Algemene Ledendagen − Gewestdagen – Lustra

Lustrum op 12/6/1982 (in Delft)
Algemene Ledendag op 29/9/1984 (in Den Haag/Delft)
Gewestdag op 23/4/1988 (in Boskoop)
Gewestdag op 4/6/1994 (in Den Haag/Wassenaar)
Lustrum 20 jaar op 14/6/1997 (in Wassenaar)
Gewestdag op 27/5/2000 (in Den Haag)
Lustrum 25 jaar op 1/6/2002 (in Den Haag)
Gewestdag buitenland op 18-20/6/2004 (in Delft) (niet door de afdeling Den Haag georganiseerd)
Gewestdag +Lustrum 30 jaar op 12/5/2007 (in Delft)
Algemene Ledendag op 15-16/10/2016 (in Den Haag)
Lustrum 40 jaar op 17/6/2017 (in Voorschoten)