Dames en heren,

Geachte vertegenwoordigers van de Orde van den Prince,

 

Net zoals de stad Gent is ook de Universiteit Gent heel veel verschuldigd aan koning Willem I. Ik ben de Orde van den Prince zeer erkentelijk voor het feit dat zij ons daar met de nobele schenking van dit borstbeeld opnieuw aan herinnert.

 

Willem I had inderdaad het verlichte idee om, naar analogie met het universitaire landschap in de Noordelijke Nederlanden, ook in de Zuidelijke Nederlanden drie universiteiten op te richten. En bovendien had hij de geniale ingeving om één van die universiteiten hier in Gent te vestigen.

 

Stad en universiteit zijn sindsdien onlosmakelijk met elkaar verbonden, en het is vandaag de dag bijna onmogelijk om ons Gent voor te stellen zonder universiteit. Nochtans was het toen, goed 200 jaar geleden, allesbehalve vanzelfsprekend dat uitgerekend in Gent een nieuwe universiteit zou openen. Andere steden konden ook bepaalde troeven uitspelen en hadden bovendien machtige supporters in de Haagse coulissen rondlopen.

 

Maar de wapenspreuk van de Oranjes en van het kersverse Verenigd Koninkrijk der Nederlanden indachtig – Je Maintiendrai – bleef Willem I standvastig bij zijn eigen overtuiging en wérd het Gent. Honi soit qui mal y pense, zouden ze daarover zeggen in dat andere Verenigd Koninkrijk. Maar nog meer dan het historische feit dat het een Nederlandse vorst was die de beslissing nam, of dat Gent boven andere opties werd verkozen, lijkt het mij van belang om blijvend de achterliggende gedachte te herdenken, de basisidee die er indertijd toe geleid heeft om een universiteit op te richten.

 

Willem I deed dit niet voor zijn persoonlijke prestige – dan had hij evengoed een dozijn bronzen ruiterstandbeelden kunnen ordonneren of de bouw van wat protserige paleizen. Hij deed het ook niet om machtige lobbygroepen te vriend te houden of om zich bepaalde steun of gunsten te kopen – in 1815 was zijn positie sterk genoeg om zich daarover niet al te veel zorgen te moeten maken.  Neen, het uitgangspunt was natuurlijk – net zoals bij de aanleg van het kanaal Gent-Terneuzen, de verdere uitbouw van de haven, de steun aan de opkomende textielindustrie of de bevordering van het openbaar onderwijs – dat de oprichting van nieuwe universiteiten de verdere ontwikkeling van de wetenschap, de verdere verspreiding van kennis en aldus de algehele ontwikkeling van het land ten goede zou komen.

 

De maatschappelijke betrokkenheid, dames en heren, de band met de samenleving (het 'ten dienste staan van'), zat dus als het ware al in het DNA van de Gentse universiteit vanaf het ogenblik dat de beslissing genomen werd om een nieuwe universiteit op te richten. Van bij het prille begin al, in 1817, droeg de toenmalige Rijksuniversiteit Gent de opdracht in zich om een universiteit voor de gemeenschap te zijn. Een University for You.

 

Dát is voor mij de diepere en mooie betekenis van dit borstbeeld. Het herinnert ons aan een figuur die van historisch belang is geweest voor onze alma mater. En tegelijk herinnert het ons aan de opdracht die van meet af aan is meegegeven aan onze universiteit, en die vandaag en morgen minstens zo actueel is als die in 1817 was.

 

Vandaar, nogmaals, en mede namens onze hele universitaire gemeenschap: mijn grote dank voor deze schenking, die tegelijk herinnert aan de geschiedenis van de Universiteit Gent en appelleert aan haar toekomst.

 

Rik Van de Walle

Rector Universiteit Gent

 

 

[Alleen het gesproken woord telt.]