Onder deze slogan organiseren de gewesten Oost-Nederland en Holland de Algemene Ledendag 2018 op 6 oktober. Een stille ramp voltrekt zich in onze maatschappij en we kunnen niet langer zwijgend toekijken. 15% van alle Nederlanders en Vlamingen kunnen niet lezen of schrijven. Steeds meer mensen missen de boot door taalachterstand en raken alsmaar verder achterop in onze kennismaatschappij. Door het thema van laaggeletterdheid te kiezen, richten we een appel aan alle Princeleden om hier iets aan te doen.

 

Voor veel Princeleden komt dit wellicht als een volslagen verrassing. 15% laaggeletterden? Klopt dit wel? Ik ken zo niemand. Zijn dat niet allemaal mensen van vreemde origine? Neen, de cijfers liegen er niet om en worden door alle onderzoeken bevestigd. Het aantal laaggeletterden is procentueel niet lager bij de 'autochtone' bevolking. In absolute cijfers vormen moedertaalsprekers van het Nederlands dus veruit de meerderheid van deze probleemgroep. Laaggeletterd betekent dan wel niet, dat men totaal analfabeet is en men zelfs zijn naam niet kan lezen en schrijven.

 

De meeste van deze mensen zijn 'functioneel analfabeet': ze kunnen wel woordjes lezen en misschien zelfs opschrijven, maar ze zijn niet in staat een samenhangende tekst te duiden, zelfs al is die in begrijpelijke taal geschreven. Ouders kunnen dus niet de opmerkingen verstaan die de leraren van hun kinderen in het schoolschriftje schrijven, ze kunnen ook niet voorlezen uit een kinderboek. Als mensen naar de dokter gaan, begrijpen ze niet het bevattelijke briefje dat ze van de arts of het ziekenhuis meekrijgen, laat staan dat ze de bijsluiters van geneesmiddelen kunnen lezen. Formulieren voor het aanvragen van een uitkering of een toelage, de belastingaangifte, een verkeersboete, een gebruiksaanwijzing voor een wasmachine… lijken allemaal Sanskriet. En in onze gedigitaliseerde maatschappij zijn er helaas steeds minder loketten waar men zich kan wenden tot een vriendelijke mevrouw of meneer, die het allemaal uitlegt.

 

In onze kennismaatschappij is de kloof tussen 'bezitten en niet-bezitten' in toenemende mate vervangen door de kloof tussen 'weten en niet-weten'. Wie niet kan lezen, kan ook niet goed leren. Taal is de basis van alle kennis en taalvaardigheid is een basisvoorwaarde om maatschappelijk te kunnen fungeren. Zowel in Vlaanderen als in Nederland blijft het wel oorverdovend stil op het onderwijsfront, ook al is onze plaats op de PISA-barometers en andere rankings van de OESO naar beneden geduikeld.

 

De prijs van laaggeletterdheid is hoog, niet alleen voor de direct betrokkenen die er elke dag ongemak van ondervinden en steeds meer geïsoleerd raken, maar ook voor de brede maatschappij. Veel potentieel gaat verloren of blijft onbenut, omdat de eerste horde niet wordt genomen. Veel mensen komen daardoor in een slecht betaalde job terecht of zitten in de werkloosheid. Zij dragen vervolgens niet naar vermogen bij in de maatschappelijke lasten, ook omdat we initieel verzuimd hebben in hen te investeren. Er is bovendien een correlatie tussen laaggeletterdheid en morbiditeit en vroegtijdig overlijden. Of er een causaal verband bestaat, dient nader onderzocht te worden, maar stress en vluchtgedrag zijn hier waarschijnlijk niet vreemd aan.

 

Amaai, was me dit een zomerse boodschap! Beste Princevrienden en Princevriendinnen, hier ligt echt een terrein waar we onze werking kunnen versterken. Het is een uitdaging om iets te doen aan dit aspect van de eigentijdse taalproblemen in onze landen en aan de staat van het Nederlands. Met taal bezig zijn en maatschappelijk betrokken zijn: is dat is niet onze kernopdracht? En helaas maar waar, Nederland en Vlaanderen moeten hier aan één touw trekken. Geen van beide doet het beter dan de andere. Samenwerking loont dus, zeker ook hier.

 

Wie nog niet ingeschreven is voor de Algemene Ledendagen op 6 en 7 oktober, kan dit best maar gauw doen! Midden in het prachtige landschap van de Hoge Veluwe komen we samen om ons over dit thema te bezinnen en te kijken hoe we het best de handen uit de mouwen kunnen steken. Maar ook om gezellig samen te zijn, veel vrienden en bekenden te ontmoeten, samen te luisteren naar mooie muziek en te genieten van een prachtig diner. Op zondag wacht een bezoek aan het Kröller-Muller museum of een andere leuke uitstap in de buurt. Zie de artikelen hierover op de website.

 

Elk jaar zijn er Princevrienden die spijt hebben dat ze niet van de partij waren, als ze de enthousiaste verhalen van de deelnemers horen. Wees er nu maar snel bij!

 

Prettige zomer en een welverdiende vakantie toegewenst!

 

Godelieve Laureys

President