Boekentip: 'Nulpunt 1945: De Lage Landen een mensenleven later'

Luc Devoldere, hoofdredacteur van Ons Erfdeel

Wie aanwezig was op de Dagen van den Prince 2019 in ’s-Hertogenbosch, herinnert zich ongetwijfeld de lezing van Luc Devoldere, hoofdredacteur en afgevaardigd bestuurder van Ons Erfdeel vzw. In zijn lezing onderhield hij ons over Nederland en België (Vlaanderen) als "elkaars dichtste buitenland". Daar sprak een man die beide landen door en door kent over hun grote verdiensten maar ook over hun kleine kantjes, de leuke, gekke, maar soms ook lastige verschillen qua taal en mentaliteit. De zaal hing aan zijn lippen! Hij kreeg terecht een staande ovatie, minutenlang.

Toen er dit voorjaar een boek over de Lage Landen uitkwam met Luc Devoldere als hoofdredacteur, trok dat onze aandacht. En dus lazen wij 'Nulpunt 1945: De Lage Landen een mensenleven later' en gingen we naar Rekkem, waar de culturele instelling Ons Erfdeel vzw gevestigd is, 'op de Schreve' (de grens tussen West-Vlaanderen in België en Frankrijk). We spraken er met Luc Devoldere over 'zijn' boek (dat overigens niet 'zijn' boek is, want hij was "alleen maar de hoofdredacteur". In die hoedanigheid schreef hij de inleiding.
 


Marianne van Scherpenzeel interviewt Luc Devoldere
(het korenveld achter de knotwilg ligt in Frankrijk)

 

20 auteurs over 10 onderwerpen

In 'Nulpunt 1945' beschrijven Nederlandse en Vlaamse auteurs hoe de wereld van de Lage Landen er vijfenzeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog uitziet. Het is een rijke verzameling van prikkelende verhalen, scherpe analyses en verrassende beschouwingen, kortom zeer lezenswaardige teksten over de recente geschiedenis. De teksten zijn geschreven door Nico Wouters, Helen Grevers, Antoon Vrints, Bea Cantillon, Casper Thomas, Ewald Pironet, Cees Banning, Mathieu Zana Etambala, Anne-Lot Hoek, Tomas Vanheste, Jasper Praet, Ellen Vanderschueren, Hendrik Vos, Mathieu Segers, Tom Sauer, Juurd Eijsvoogel, Eva Brems, Axel Buyse, Dirk Leyman en Jacqueline Bel. Voor de illustraties zorgde Trui Chielens.

Nieuwe structuren en instellingen

In mei 1945 capituleerde Nazi-Duitsland. De wapens zwegen in bevrijd Europa. Ook België en Nederland konden de draad weer opnemen, de trauma’s van de bezetting opmeten en aan de heropbouw van het land beginnen. Heel wat structuren en instellingen zagen het levenslicht: de sociale zekerheid, de welvaartsstaat, Benelux, Navo, Europese Unie, de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Vijfenzeventig jaar later (b)lijkt 1945 een nulpunt te zijn geweest voor de wereld van vandaag.

Onder vuur

Veel van wat na 1945 in de steigers werd gezet, ligt nu, een mensenleven later, echter onder vuur. Denken we maar aan het monumentale systeem van sociale zekerheid, dat na de oorlog werd opgebouwd. Die beschermt ons tegen armoede door ziekte, werkloosheid en ouderdom via verzekeringen, uitkeringen en pensioenen. De architecten in Nederland en België waren de pragmatische sociaaldemocraten Willem ("vadertje") Drees en Achiel Van Acker ("J’agis et puis je réfléchis"). Het systeem bracht welvaart en emancipatie. Maar anno 2020 staat het onder druk en wordt het gezien als niet (meer) vanzelfsprekend en evenmin eeuwig. Willen we het steeds duurder wordende systeem behouden, dan zullen we het moeten hervormen.

Ook de internationale verbanden waarin de Lage Landen na 1945 terechtkwamen, zijn aan onderhoud toe. De Benelux boette aan belang in door de Europese eenmaking, maar die hapert op haar beurt ook weer. En wat met het Atlantisch bondgenootschap? Het boek gaat in op al die bestaande en veranderende structuren.

 

Andere thema’s

'Nulpunt 1945' behandelt verder het verlies van de koloniën (Indonesië en Congo) en het thema mensenrechten: rechten die na het morele failliet van 1945 een soort onaantastbare status hadden, maar nu niet meer vanzelfsprekend lijken. Er wordt ingegaan op de oorlog, het verzet en het trauma van de Jodendeportatie, de collaboratie en de repressie. Een oorlog die nog altijd niet volledig verwerkt is. Onze herdenkingen haperen en in onze literatuur blijft de Tweede Wereldoorlog spoken.

Samenwerking België (Vlaanderen) en Nederland

Als leden van de Orde van den Prince waren we natuurlijk bijzonder geïnteresseerd in de visie van 'Nulpunt 1945' op de verhouding en de samenwerking tussen België (Vlaanderen) en Nederland sinds 1945. Het Belgisch-Nederlands Cultureel Akkoord (1946), de door Nederland en België opgerichte Nederlandse Taalunie (1980), het Cultureel verdrag tussen Nederland en Vlaanderen (1995), de fusie van de havens van Gent, Terneuzen, Borssele en Vlissingen (North Sea Port, 2018): het zijn allemaal vormen van samenwerking. Zijn Vlaanderen en Nederland vandaag in die samenwerking inderdaad elkaars dichtste buren, met een gedeeld eigenbelang? Dat de samenwerking bestaat en hoe dan ook plaatsvindt – altijd opnieuw, altijd anders – is duidelijk. "In hun beste ogenblikken kunnen Vlaanderen en Nederland elkaar optillen en beter maken. Laat ons die ogenblikken blijven opzoeken. En koesteren", zegt Luc Devoldere. Wij volgen hem graag in die conclusie.

Louis De Troij en Marianne van Scherpenzeel
Redactieleden PrincEzine
 

Foto's: Louis De Troij

 

Nulpunt 1945: De Lage Landen een mensenleven later is verschenen bij Ons Erfdeel vzw.
Te koop in de boekhandel en via www.de-lage-landen.com (€ 35)
ISBN: 9789079705313
192 pagina's.