Interview met componist Luc Van Hove

                  Foto : KLARA

Zoominterview met Luc Van Hove en Dirk Van Bogaert op 18/01/2022 voor de Orde van de Prince afdeling ‘t Wit Lavendel

Als componist van klassieke moderne muziek confronteer je ons met een onbekende vorm van muziek, waar er meer met klanken dan wel met melodieën wordt gewerkt. De timing, de snelheid van de muziek, waarmee klankgebeurtenissen zich afspelen in de ruimte van de concertzaal wordt ook heel essentieel. Dit zijn de twee uitgangspunten van de huidige modernistische composities. Klankmatig denken met solistische muziek én electronica en gestueel denken. Men werkt met life-electronics : op het moment zelf van de uitvoering wordt er een elektronische manipulatie van de klank uitgevoerd.

De muzikale microbe zat in de familie Van Hove, muziek was de belangrijkste kunstvorm in de familie, vader hield van opera. Grootvader ondersteunde de Vlaamse Opera, zangers kwamen aan huis.

De broer van de moeder, Arnold van Mill maakte een internationale operacarrière als bas.

Luc studeerde aan het conservatorium te Antwerpen bij de componist Willem Kersters en August Verbesselt die Luc de liefde voor muziekanalyse heeft bijgebracht. Initieel was het de bedoeling dat Luc pianist werd, maar componeren werd zijn passie. 

Luc haalde zijn inspiratie niet thuis, waar vooral de klassieke romantische muziek beluisterd werd. In de muziek van de 20ste eeuw vond Luc zijn verhaal. Hij liet zich inspireren door de topwerken van die tijd, ondermeer Le Sacre du Printemps, het balletstuk dat Stravinsky schreef voor Les Ballets Russes. 

Luc combineert zijn job als hedendaags klassiek componist met lesgeven in muziekanalyse en compositie, eerst in het in deeltijds kunstonderwijs (piano, harmonie), later als opvolger van Willem Kesters aan de muziekacademie te Antwerpen en het Lemmens instituut te Leuven. Compositie opdrachten werden vroeger gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap. Zijn hoboconcerto was een opdracht in het kader van Antwerpen 93, culturele hoofdstad van Europa. 

Luc deed een bijzondere ervaring op bij de creatie van zijn eerste opera. Het creatieproces was boeiend, naast het instrumentale waren er ook de stemmen. Het was zijn grootste ervaring met het contact van een enthousiast publiek. De uitvoerige en intense voorbereiding van een opera is van een heel andere allure dan de repetitietijd van nauwelijks een week voor een muziekstuk. De opera werd 9 maal opgevoerd.

De moderne klassieke muziek is geleidelijk aan gegroeid vanuit de klassieke muziek. Reeds in de werken van Strauss hoor je modernistische scores. Schönberg heeft een grote stap gezet in zijn Opus 11, die hij componeerde volgens de autonomie van de 12 tonen, de dodecafonie. Hij schreef niet meer in het hiërarchisch harmonische systeem van de 19de eeuw, waar de melodie uiteindelijk verloren ging tussen alle “versieringen” en gelaagdheden. In wat dan uiteindelijk de moderne muziek is geworden zijn alle tonen evenwaardig. De buitenkant van de muziek - wat is de eerste ervaring van de luisteraar, welke kleur heeft het stuk, klinkt het dof, helder - is in de hedendaagse muziek de dominerende invalshoek geworden. De binnenkant van een muziekstuk organiseert de harmonie volgens de dodecafonie. Moderne klassieke muziek klinkt hierdoor ingewikkelder en erg dissonante voor het oor. Mensen kunnen dit als vals ervaren. Componisten werken heden met geluiden.  De Duitse componist  Lachmann was eerder een geluidskunstenaar die werkte met geluiden die de instrumenten konden maken, die niets met tonen te maken hebben, door bijvoorbeeld te slaan op het instrument. Hiermee maakt hij een heel muzikaal discours. Er is een huwelijk ontstaan tussen de geluidskunst en de geluidstechniek, om geluiden te manipuleren, om de geluidservaring te optimaliseren. Dit is eigenlijk een terugkeren naar het begin van de muziekervaring, wat doet een klank met mijn lichaam, met mijn gehoor. Zoals de DJ’s met hun repetitief patroon dat leidt tot trance.

Hoe is het verhaal van Opus 56 begonnen?

Luc begon met een bepaalde muzikale verbeelding, dat kon minimaal zijn, een paar noten aan de piano geïmproviseerd… Luc aan het woord : 

“Ik hoor kleine fragmentjes in mijn hoofd, waar ik enkele dagen mee rondloop. Het begint zich te ontwikkelen, en dan komt er een rationeel moment. Wat is dat in essentie, dan komt de harmonische syntaxis. Welke selectie van tonen ben ik aan het gebruiken. Welke andere elementen komen er nog aan bod. Ik werk met een toonset, een selectie van 12, in mijn symfonie twee sets van 8 tonen, binnen die 8 tonen kan je dan op 35 verschillende manieren groepen van 4 onderscheiden. Hiermee ga ik werken op zoek naar de perfecte, zuivere, juiste heldere organisatie. Dan komt er de timing voor de grotere organisatie van de klanken. Er wordt geen basismelodie gespeeld door een instrument, het orkest moet je beschouwen als één instrument, het is een eenheid met veel kleuren. Het vraagt meer voorstellingsvermogen. Ik ontwikkel een discours van contrasten, hoogtepunten, verdieping, verstilling, versnelling met alle retorische vormen die in de kunstvorm intrinsiek aanwezig zijn. 

Ik schrijf dramatische muziek, muziek met een muzikale handeling, waarin je een grote activiteit van woord en dialoog vindt. 

De symfonie is een vierdelig werk. De drie eerste delen zijn kortere inleidende symfonische schetsen. Het laatste deel brengt het materiaal van de eerste drie samen in een veel groter symfonisch verhaal, een muzikale vertelling zonder woorden, met emoties, kleuren.

De verschillende delen hebben een bepaalde emotionele betekenis. Het eerste deel heeft iets van een aanroeping, heel luid met al de houtblazers tegenover de andere instrumenten die zacht spelen. Het tweede deel is een scherzo, dit is niet droevig maar heel actief, virtuoos, het eindigt bijzonder luid.

Tussen de delen in is er een korte onderbreking, en het derde deel is een interludium, een moment van verstilling met maar enkele instrumenten. 

Maar dit zijn mijn gedachten, die spelen geen rol. De luisteraar wordt ondergedompeld in de muzikale gebeurtenis, hoe het hele orkest zich door de tijd heen ontvouwt in een spectrum van geluiden, texturen, van snelheden, van gelaagdheden, die allemaal een emotionele impact kunnen hebben. Dit leidt tot een individuele symfonische beleving.”

Hartelijk dank aan Luc en Dirk voor dit fijne interview!

Zo zijn we goed voorbereid om te genieten van de symfonie op 11 februari in de Elisabethzaal.  Uw verslaggever, walter geerts

Het laatste woord door Dirk Van Bogaert

Largo

Het sleept mij mee en

telkens wil ik het weer

horen en mij wentelen in

deze toetsen van ivoor

​

en torenden de tonen

boven mijn ziel. De violen varen

door mijn bloed.

Buiten ligt de nacht.

Buiten licht de nacht 

over mijn verdwaald verdriet.

Ik sidder. De tonen van 

de toetsen doen tranen

wellen en waarom

denk ik aan jou

als ik dit hoor?

Het verleden is verworven.

Bij het Pianoconcerto nr 2, F.C.