De 'vriendelijke rebellen' uit Keerbergen over één jaar Prince-Academie

Corona heeft de leden van de Orde van den Prince veel afgepakt, maar het heeft ook iets opgeleverd: een Prince-Academie waar, onder andere, digitaal lezingen en debatten kunnen worden bijgewoond. Met sprekers van letterlijk over de hele wereld. Hoe is de Prince-Academie tot stand gekomen en hoe zien initiatiefnemers Jan Van Daele en Karel Van Liempt van de afdeling Keerbergen de toekomst? "De Prince-Academie is bedoeld om leden uit verschillende afdelingen met elkaar te verbinden en hen het gevoel te geven te behoren tot een internationale vereniging met NT&C als gemeenschappelijke vector."
 

Wanneer is het idee om een Prince-Academie op te zetten voor het eerst geopperd?

Jan: Het vindt allemaal zijn oorsprong in coronatijd. Toen het na de zomer van 2020 doordrong dat de lockdown langer zou duren, zochten we naar manieren om het contact met de leden van onze afdeling Keerbergen te behouden. De digitale weg was duidelijk een optie en we hebben heel snel de switch gemaakt naar online vergaderingen. We begonnen met een spreker uit eigen rangen en twintig deelnemers. Later volgden verschillende externe sprekers. We hebben wel wat moeite moeten doen om de leden mee te krijgen en hen te helpen bij het opzetten van een Zoomverbinding, maar het was de moeite waard. De tweede Zoomvergadering waren er al veertig schermen ingelogd. In die bizarre tijden van isolatie en lockdown waren dat zeer waardevolle en aangename contacten, waarbij de leden elkaar toch konden begroeten en terugzien.

Karel: Ik was toevallig aanwezig op een online vergadering van het gewest Buitenland en kon daar wat promotie maken voor onze lezingen. Zo werd de groep van deelnemende Princeleden bij elke volgende vergadering groter en groter, in het begin vooral leden van het gewest Buitenland, maar al snel ook uit afdelingen in Nederland en Vlaanderen. Er was belangstelling van Londen tot Keulen en van Utrecht tot Oostende. Op een bepaald moment, voor een live interview met VRT-correspondent Björn Soenens vanuit de VS, waren we met ongeveer honderd ingelogde schermen.

Jan: Niet alleen de Princeleden uit andere afdelingen waren aanwezig, ook neerlandici extra muros (studenten en docenten Nederlands aan buitenlandse universiteiten). Al meer dan 25 jaar heeft de afdeling Keerbergen een peterschap met de vakgroep Neerlandistiek van de Comeniusuniversiteit in Bratislava. Dankzij de Zoommeetings konden docenten en studenten nu ook aanwezig zijn op onze afdelingsvergaderingen. Na de lezingen waren er 'break-out rooms', zodat de deelnemers in kleinere groepjes konden napraten. Dit alles heeft onze banden met de vakgroep sterk aangehaald. Het zorgde er ook voor dat onze leden zich meer bewust werden van het bestaan van ons peterschap en het nut ervan.

Karel: Toen de vergaderingen stilaan weer in levenden lijve doorgingen, hoorden we uit verschillende hoeken dat het toch spijtig zou zijn om de afdelingsoverschrijdende contacten tussen Princeleden te moeten missen. Daarom begonnen we in het voorjaar van 2021 een plan te overwegen voor een nieuw initiatief dat de Princeleden met elkaar kon verbinden, maar dan via digitale weg. Christophe Ommeganck, voorzitter van het gewest Buitenland, fungeerde als luisterend oor en mentor. Hij suggereerde om dat plan eerst voor te leggen aan president Godelieve Laureys, wat niet de normale gang van zaken is. Normaal bespreek je een voorstel van die schaal eerst met de gewestpresident, die het dan eventueel voorlegt aan het Presidium. Dan kan het Dagelijks Bestuur het voorstel evalueren. Maar Keerbergen had al van bij het aantreden van Godelieve Laureys als president een speciaal statuut als 'incubatiecentrum' voor nieuwe ideeën. We waren ooit bij haar in Gent 'geconvoceerd' omdat we een eigen afdelingswebsite hadden gebouwd. Ze noemde ons toen 'vriendelijke rebellen'.
 

Hoe is het organisatorisch gegaan in het begin?

Jan: Het was toch een lang en lastig proces. Eerst werd een Zoommeeting met Godelieve Laureys geregeld om over het innovatief voorstel te spreken. Ze luisterde aandachtig en reageerde vrij positief, maar toch ook wat aarzelend voorzichtig. Een 'Prince-Academie', zou dat wel gunstig onthaald worden door de leden? Ze stuurde het voorstel naar het DB voor verdere beoordeling. Toen bleef het enkele maanden stil en we vreesden dat het voorstel in de papiermand verdwenen was. Eindelijk kregen we het antwoord dat twee vertegenwoordigers van het DB, Marinel Gerritsen en Ruud Hagenouw, het voorstel met ons zouden doorlichten. Er kwam een gesprek in een restaurant in Stein-Urmond (Nederlands Limburg). Het project werd grondig getoetst, vooral op de kans of het zou standhouden binnen de pluralistische maar kritische context van de vereniging. Cruciaal was dat het concept van de Prince-Academie naadloos aansloot op de drie hoofdthema’s van het Beleidsplan 2020-2023:

• Verbondenheid van leden over afdelingen heen.
• NT&C-werking met grotere schaal en meer impact.
• Uitstraling en imago.

Karel: Dat gesprek leidde tot een positief advies binnen het DB en zo kon het voorstel voorgelegd worden aan het Presidium. Uiteindelijk bereikten we de Algemene Raad in december 2021 (die op dat moment ook nog doorging in een Zoomversie). Daar werd het voorstel zeer goed onthaald en konden we van start gaan. Het project werd gekaderd als een groot NT&C-project, waarvoor dus ook ondersteunde gewesten aangezocht werden voor de financiering, samen met de bijdrage van 'Antwerpen'. Er werd een werkgroep opgericht met DB-lid Marinel Gerritsen (voorzitter), president Godelieve Laureys, Mieke van Langenberg van de afdeling Den Haag, Jan en mezelf als initiatiefnemers uit de afdeling Keerbergen en tenslotte de drie ondersteunende gewestvoorzitters van de gewesten Holland, Buitenland en Brabant-Oost.

Jan: Vanaf dat ogenblijk ging het ultrasnel. Na amper één maand, tegen begin januari 2022, was er een nieuwe website klaar als digitaal platform om de activiteiten van de Prince-Academie te organiseren. De eerste contacten werden gelegd voor lezingen en babbelboxen. Op 24 februari 2022, de dag dat Rusland Oekraïne binnenviel, ging de eerste lezing door met als spreker politicoloog Steven Van Hecke:Waarom Europa? Kleine geschiedenis van een groot project. Actueler kon het niet. En in juni, bij de derde lezing, hadden we Herman Van Rompuy te gast, voormalig voorzitter van de Europese Raad en oud-premier van België.
 

Wat waren de reacties die jullie na de eerste lezing/lezingencyclus kregen?

Karel: Ik heb alleen maar positieve reacties gehoord. Meestal komen die reacties binnen via de chat op het einde van een lezing of met een kort e-mailtje achteraf. Wat zeker ook deugd doet, zijn de bemoedigende reacties die iedereen kan posten als een opmerking op de website van de Prince-Academie, bij het verschijnen van de Terugblik.Die mogelijkheid om terug te koppelen wordt nog te weinig gebruikt, maar is ook een manier om uitdrukking te geven aan de verbondenheid van de leden.

Jan: Die Terugblikken worden goed aangeklikt. Dat bewijst ook dat men genoten heeft van de lezing en er nog iets over wil lezen, of dat de afwezigen toch nieuwgierig zijn. We hebben de lezingen ook opgenomen, natuurlijk na akkoord met de sprekers. We zien in het aantal kliks dat 'uitgesteld kijken' een meerwaarde biedt. Het is natuurlijk een tweesnijdend zwaard. Van zodra men weet dat men achteraf kan terugkijken, vermindert ook de zin om in te schrijven en de lezing 'live' te volgen. Dat zagen we ook in de cijfers van de tweede reeks. Het blijft moeilijk voor de organisatoren. Enerzijds wil je de sessies bewaren als interessant materiaal, zeker ook voor volgende generaties studenten neerlandici, maar anderzijds organiseer je de lezingen ook om de leden met elkaar te verbinden via gemeenschappelijke activiteiten, in reële tijd.
 

Hoe zijn de thema's van de eerste, tweede en derde lezingencyclus tot stand gekomen?

Karel: De ideeën ontstaan vanuit losse discussies bij de initiatiefnemers. Het was de werkgroep die telkens meer structuur gaf en suggesties voor sprekers uitwisselde. Het eerste thema Europa lag min of meer voor de hand, ook al omdat we in eerste instantie de hand wilden reiken naar de vakgroepen Neerlandistiek van de Comeniuskoepel in Midden-Europa.

Jan: Voor het tweede thema was het snel duidelijk dat het zou gaan over literatuur. Maar we wilden niet gewoon auteurslezingen inplannen, die zijn er al in de afdelingen zelf of in andere fora. We wilden achter de schermen van het boekenwezen kijken. Eerst was het idee om recensenten aan het woord te laten over hoe ze naar de nieuwe boeken kijken en hoe ze selecteren en dergelijke. Maar dan dachten we dat het beter was om het proces te bekijken dat eraan voorafgaat, namelijk 'het uitgeven van een boek'. Daarbij wilden we de diverse 'stakeholders', oftewel belanghebbenden, aan bod laten komen. Zo ontstonden drie interessante panelgesprekken met telkens drie of vier gasten en een moderator. Ondanks een iets kleinere belangstelling van Princeleden werden het toch uitermate boeiende tafelgesprekken waar we fier op terugkijken.

Karel: Het thema van de derde cyclus lag al veel vroeger vast. We gaan ons komend voorjaar buigen over de rechtsstaat en de democratie. Voor velen van ons toch een zeer onbekend terrein. De rechterlijke macht is een cruciale hoeksteen van onze maatschappij en toch weten we er heel weinig over. Hoe wordt de onafhankelijkheid van onze rechters gegarandeerd? Wie controleert of de grondwet nageleefd wordt? Hoe ziet de trias politica (de scheiding tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht) eruit binnen Europa en welke instellingen zien toe op de wetgeving en de uitvoering ervan?
 

Hoe is het idee van de babbelboxen opgekomen?

Jan: De babbelboxen ontstonden tijdens corona binnen de afdeling Keerbergen, op initiatief van de vakgroep Neerlandistiek van de Comeniusuniversiteit in Bratislava. Op dat moment gingen alle lessen online door via Zoom of Teams. Toen ontstond het idee om die Zoomlessen wat af te wisselen en moedertaalsprekers uit te nodigen voor individuele taaloefensessies. Zo ontstond de babbelbox. Nadien werd de formule binnen de Prince-Academie technisch en organisatorisch verfijnd met een inschrijvingsplatform en de mogelijkheid van break-out rooms om de individuele gesprekken op te zetten.

Karel: We hebben het concept babbelboxen ook voorgesteld aan verschillende vakgroepen, eerst in enkele specifieke Zoomvergaderingen waar we de Prince-Academie voorstelden. En we waren ook gastspreker op twee colloquia. De eerste keer in mei op het online Regionaal Colloquium Neerlandicum Debrecen 2022 en dan in augustus 2022 op het 21^e IVN Colloquium Neerlandicum in Nijmegen.

Jan: Met die eerste babbelboxen ging alles prima, zowel organisatorisch als qua belangstelling vanuit vakgroepen en Princeleden. Maar al gauw bleek dat de drempel voor Princeleden om mee te babbelen, vrij hoog lag. Verschillende e-mails waren nodig - en er werd ook geronseld bij vrienden en familie van de initiatiefnemers - om voldoende moedertaalsprekers bij elkaar te krijgen. Het blijkt nog maar eens dat een gemiddeld Princelid een passieve consument is en alle nieuwe activiteiten waar iets van hem of haar verwacht wordt, voorzichtig mijdt. Hetzelfde gebeurt in de break-out rooms van de Zoomlezingen, waar toch een zekere schroom is om met onbekenden samen te zitten in een digitale 'kamer' en een praatje te moeten maken. Om meer interesse los te weken is mond-op-mond reclame natuurlijk het best. Iedereen die ooit eens meedeed, was enthousiast. Ik hoop dat ze met die ervaring andere Princeleden kunnen meetrekken.
 

Had het Dagelijks Bestuur de Prince-Academie niet moeten bedenken?

Karel: Het DB ziet het als zijn taak om de organisatie te sturen, het beslissingsproces te faciliteren en de informatiedoorstroming tussen de meerdere echelons (afdeling, gewest en centraal) te stimuleren, alles met het doel om de vereniging zo goed mogelijk doorheen de evoluerende tijd te loodsen. Dit alles is een serieuze inspanning en er blijft waarschijnlijk onvoldoende tijd over om zelf ook creatief bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van de Orde van de Prince. Daarom heeft het DB klankbordgroepen in het leven geroepen, om op die manier leden te betrekken bij dit creatieve denkproces. Het DB kan op die manier goede ideeën capteren en verder uitwerken. Zo is het ook met de Prince-Academie gegaan, al ging dat dan niet via een klankbordgroep.

Wat gaat er in 2023 allemaal gebeuren? En wat na 2023…?

Jan: Voor het eerste halfjaar van 2023 gaan we, zoals Karel al zei, ons in een nieuwe lezingencyclus buigen over de rechterlijke macht, over de rechtsstaat en de democratie. Daarnaast verwacht ik weer nieuwe babbelboxen, hopelijk met ook nog andere vakgroepen in het buitenland. Er zijn nieuwe peterschappen in de maak tussen een vakgroep Neerlandistiek extra muros en een afdeling. De Prince-Academie treedt hier op als katalysator. En verder plannen we nog meer themasessies. Dat zijn debatten of lezingen die door Princeleden of neerlandici extra muros gegeven worden en die vanuit het platform van de Prince-Academie georganiseerd worden. Zo is er op 24 januari een lezing van Jacques Vermeeren, lid van afdeling Breda. Hij zal ons meer vertellen over de geschiedenis van Oekraïne.

Karel: Wat er nadien gaat gebeuren? Daar zijn nog wel wat vraagtekens. Vandaag is de Prince-Academie nog niet 'ingekanteld' in de organisatie van de Orde van den Prince. Het is ook afwachten of en hoe de Prince-Academie opgenomen zal worden in het beleidsplan van de nieuwe bestuursploeg die zal aantreden in september. Nu rust de volledige werking op enkele vrijwilligers. Er moet dus nagedacht worden over een verdeling van het vele werk en over de bestendiging van de werking op langere termijn.
 

Hoe zou de Prince-Academie er in de ideale wereld uitzien?

Jan: De Prince-Academie is bedoeld om leden uit verschillende afdelingen met elkaar te verbinden en hen het gevoel te geven te behoren tot een internationale vereniging met NT&C (Nederlandse Taal en Cultuur van de Lage Landen) als gemeenschappelijke vector. Want dat is uiteindelijk wat ons verbindt over alle gewesten en afdelingen heen. Het moet ook de band versterken met neerlandici extra muros van over heel de wereld. In die hoedanigheid zijn we te zien als een 'serviceclub'. We kunnen voor studenten ook daadwerkelijk iets betekenen, via taaloefensessies, opvang tijdens hun stages, interessante contacten voor later, noem maar op. En tenslotte is de Prince-Academie ook een manier om 'naar buiten te treden', om openheid te creëren naar de buitenwereld toe en zo interesse op te wekken bij potentiële leden. Activiteiten van de Prince-Academie zijn toegankelijk voor niet-leden en kunnen dus een rol spelen bij ledenwerving.

Karel: Digitale technieken laten toe om afdelingsoverschrijdende initiatieven te organiseren, zoals lezingen en babbelboxen, maar op termijn zouden er ook initiatieven kunnen ontstaan waar mensen mekaar fysiek ontmoeten. Ik denk bijvoorbeeld aan groepsreizen naar landen waarmee we via een peterschap met een vakgroep een speciale band hebben. Of het uitnodigen van studenten extra muros naar Vlaanderen en Nederland en hen samen met Princeleden onze streken te laten verkennen. Of een soort jaarlijks colloquium, waarbij eigen leden en/of neerlandici extra muros elkaar ontmoeten om te netwerken en iets bij te leren. Uiteraard moet de Prince-Academie een bijkomende service leveren aan wat vandaag binnen de vereniging reeds bestaat: afdelingsvergaderingen, gewestelijke bijeenkomsten, Dagen van de Prince. Dat blijft bestaan, maar de Prince-Academie zoekt eerder verbinding op inhoudelijk vlak.

Is er nog iets dat jullie de leden van de Orde van den Prince over de Prince-Academie in het bijzonder of meer in het algemeen zou willen meegeven?

Jan:

• Eerste boodschap: registreer je bij de Prince-Academie. Een kleine moeite, maar een noodzaak omdat een deel van de website van de Prince-Academie open staat voor derden en we toch enige controle willen houden over de bezoekers.
• Schrijf in voor een online lezing of een themasessie. Je ontmoet er andere leden en je leert iets bij.
• Probeer ook eens mee te doen met een babbelbox, je bewijst een dienst aan studenten Nederlands ergens in de wereld en het is een heel leuke ervaring. Iedereen kan het…
• Blijf wat napraten in de break-out rooms, zo leer je andere leden kennen.
• Lees de Nieuwsbrieven die per mail worden verstuurd.
• Deel je suggesties of opmerkingen in het commentaarveld op de website.
• Volg de categorieën op het Forum. Door 'volgen' aan te klikken, krijg je automatisch bericht wanneer een nieuwe post verschijnt.
• Kruip zelf in je pen en schrijf een post in het Forum.

Karel: Denkend aan de toekomst: laat ons weten of je op een of andere manier wilt meewerken. Er zijn verschillende expertises nodig. Misschien wil je meewerken aan de programmatie van de lezingencyclus? Misschien heb je zin om blogauteur te worden of 'Zoomregisseur', zodat je lezingen en babbelboxen technisch kan begeleiden? Misschien wil je graag voor andere Princeleden dan je eigen afdeling een eigen lezing houden. Maar er moet ook 'gewoon' administratief werk gebeuren om budgetten en afspraken bij te houden, om contacten te onderhouden met sprekers en vakgroepen, om registraties en inschrijvingen op te volgen. Alle ideeën over hoe de werklast verdeeld kan worden, zijn welkom.

Contact opnemen met de Prince-Academie kan per mail (prince-academie@ovdp.net) of via de website.