Videogesprekken met Vlaemschsprekenden in Frans-Vlaanderen bekroond met prijs

De Luc Verbekeprijs is een eerbetoon van het Komitee voor Frans-Vlaanderen (KFV) aan publicisten die met een kwaliteitsvolle publicatie voor een ruim publiek een bijdrage hebben geleverd aan een betere kennis over Frans-Vlaanderen. Een van de twee prijzen ging dit jaar naar Mark Ingelaere, wonend in Frans-Vlaanderen en lid van de afdeling Westhoek. Hij filmde bijna 500 interviews met Vlaamssprekende inwoners in Noord-Frankrijk. 

Toen interieurarchitect Mark Ingelaere na decennia in Gent te hebben gewoond na zijn pensioen terugging naar zijn geboortestreek Frans-Vlaanderen, kwam hij in contact met het Komitee voor Frans-Vlaanderen. Hij constateerde dat het Vlaemsch, ook wel Frans-Vlaams genoemd, aan het uitsterven was en wilde de laatste sprekers gaan vastleggen. Inmiddels heeft hij bijna 500 gesprekken met Vlaamssprekenden opgenomen en op zijn You Tube-kanaal gezet. Die video's worden elke maand zo'n 7.000 keer bekeken.

Geen toeval

Dat het Vlaemsch in Frans-Vlaanderen bijna uitgestorven is, is overigens geen toeval. De Franse staat heeft zich vanaf het midden van de negentiende eeuw ingespannen om alle streektalen in Frankrijk te laten verdwijnen, ook het Nederlands. Op scholen werd het kinderen verboden iets anders dan Frans te spreken. Overtredingen werden bestraft. Op de muren van scholen in Frans-Vlaanderen hingen bordjes als: Il est INTERDIT de parler flamand et d'uriner sur les murs.

We geven graag de laudatio van de KFV-voorzitter hieronder weer.

Wie meer wil weten over het project van Mark Ingelaere: in mei 2024 verscheen er een uitgebreid artikel over hem in De Lage Landen.

Mark Ingelaere (foto: Lander Kesteloot).

Laudatio Mark Ingelaere bij de uitreiking van de Luc Verbekeprijs 2024

Dames en heren

Zoals bekend bekroont de Luc Verbekeprijs publicaties over of rond Frans-Vlaanderen. U moet zich dat zo voorstellen: de juryleden ontvangen van de secretaris een aantal boeken, die zij dan met strenge maar rechtvaardige blik doornemen en beoordelen. De hoeveelheid en de kwaliteit van de aangeboden boeken wisselt doorheen de jaren sterk.

Mark Ingelaere, die vandaag de zesde Luc Verbekeprijs in ontvangst mag nemen, heeft echter helemaal geen boek geschreven. En toch was de jury unaniem in haar beslissing. Aan het project van de gelauwerde kan immers geen boek tippen. Mark Ingelaere gaat, enkel gewapend met een camera, op bezoek bij Frans-Vlamingen, die het oude Vlaams nog kunnen spreken. Hij praat met hen over hun leven en werken. Of liever, door korte vraagjes te stellen, laat hij de geïnterviewde vertellen. Zij komen in beeld, zij komen aan het woord en zo verzamelt hij een schat aan informatie, al bijna vijfhonderd afleveringen lang allemaal te bekijken op zijn YouTube-kanaal.

Mark Ingelaere werd gevormd als interieurarchitect en oefende dat beroep uit in Gent. Na zijn pensionering keerde hij naar zijn geboortestreek terug. Zo’n zeventien jaar geleden kwam hij in contact met Cyriel Moeyaert. Deze priester en oud-inspecteur Nederlands is zijn hele leven lang met en voor Frans-Vlaanderen in de weer geweest. Hij was een tijdlang voorzitter van het Komitee voor Frans-Vlaanderen en had als taalkundige vooral oog voor de taal van ter plaatse, dat westelijk West-Vlaams dat in veel opzichten een eenheid vormt met het dialect uit de streek rond Veurne, Ieper en Poperinge, maar toch heel wat typische uitspraakeigenaardigheden bevat.

Cyriel Moeyaert klopte bij de mensen thuis aan om er uit hun mond allerlei woorden en zegswijzen te horen en te noteren. Op die manier stelde hij een Frans-Vlaams woordenboek samen dat door het Davidsfonds werd uitgegeven. Toen Moeyaert niet meer zelf kon autorijden, vroeg hij aan Mark Ingelaere om hem rond te brengen. Tijdens die ritjes sloeg de taalvonk over.

Cyriel Moeyaert stierf in 2020 in de gezegende leeftijd van honderd jaar. In het spoor van de meester zet Mark Ingelaere nu zelf de queeste verder. Pen en papier heeft hij weliswaar ingeruild voor beeldmateriaal. De zoektocht wordt er niet gemakkelijker op.

De oude garde die de taal van hun voorouders nog machtig is, staat niet te springen om daarmee uit te pakken, laat staan in beeld te komen. Is dat een gevolg van de ooit ongenadige repressie tegen alles wat Vlaams sprak in Frankrijk? In elk geval zijn 'respect' en 'vertrouwen' het sleutelwoord, weet de interviewer. Pas dan zijn mensen bereid zich bloot te geven en onbewust hun patrimonium ter bewaring vrij te geven.

Er zijn tal van redenen te vinden om aan Mark Ingelaere de zesde Luc Verbekeprijs voor een Nederlandstalige publicatie toe te kennen. Vooreerst de kwantiteit: de reeks Streektaal bereikt weldra de kaap van de vijfhonderd uitzendingen. Bovendien mag de reeks zich verheugen in een ruime belangstelling: zo'n zevenduizend kijkers per maand.

Ten tweede de kwaliteit: alles wordt sober en respectvol in beeld gebracht. De geïnterviewden krijgen alle tijd en ruimte om hun verhaal te doen. Maar wat ik persoonlijk heel belangrijk vind: de gelaagdheid. Elke aflevering biedt een taalkundige laag, maar evenzeer een historische laag, een sociaaleconomische laag en een volkskundige laag. Ooit buigen universiteitsstudenten zich over deze onwaarschijnlijk rijke informatiebron. Tot slot wijs ik graag op het feit dat het gebruik van een YouTube-kanaal een zeer ruim bereik bij jong en oud, waar ook ter wereld, in de hand werkt. Ook in dit aspect moeten boeken de duimen leggen.

Dames en heren,

Mark Ingelaere en zijn werk: ze doen ertoe in het Frans-Vlaanderen van 2024. Zopas verscheen het boek Verborgen Taal. Het vergeten verhaal van de Nederlanden in Frankrijk. Het is het werk van de Nederlandse journalist Erik Driessen, die bekent dat hij zoals zoveel mensen, voor zijn onderzoek niet eens van het bestaan van Frans-Vlaanderen afwist. Voor de kenners van Frans-Vlaanderen bevat dit boek niets nieuws, maar dat is ook niet de bedoeling.

Wat mij tijdens de lectuur wel opviel, was dat Mark Ingelaere er een prominente rol in vervult. Hij schoof de auteur zelfs onbewust de titel van zijn publicatie toe, want op bladzijde 35 lees ik - Mark Ingelaere is hier aan het woord - : "Vlaams hoor je alleen nog tussen vier muren, niet meer op straat. Het is een verborgen taal. Maar na meer dan driehonderdvijftig jaar annexatie zijn hier nog mensen die Vlaams spreken. Dat is bijzonder." En op bladzijde 150 schrijft Driessen na een gesprek met jonge Frans-Vlamingen die Nederlands studeren: "Mark Ingelaere houdt de komende jaren nog werk genoeg over."

Dat wensen wij hem in elk geval ook toe: nog vele puike afleveringen van Streektaal en nog vele gezonde jaren om dit grootse werk verder te zetten. Moge de Luc Verbekeprijs een spoorslag betekenen om die wensen verder waar te maken.

Van harte proficiat.

Johan Strobbe
Voorzitter Komitee voor Frans-Vlaanderen

Terug naar de PrincEzine (op de website)? Klik hier.