Princevriend wint Taalboekenprijs met '15 eeuwen Nederlandse taal'

De Taalboekenprijs 2020 is gewonnen door professor Nicoline van de Sijs, lid van de afdeling, Utrecht dankzij haar boek 15 eeuwen Nederlandse taal. De prijs is een initiatief van het Genootschap Onze Taal, het Algemeen-Nederlands Verbond en dagblad Trouw en werd dit jaar voor de tweede keer uitgereikt. De prijs gaat naar een boek over de Nederlandse taal dat niet alleen geschikt is voor een breed publiek, maar ook oorspronkelijk, goed geschreven en taalkundig relevant is. Wat heeft een steppenvolk in het huidige Zuid-Rusland te maken met 'ons' Nederlands? Is taalverandering altijd taalverloedering? Wat kan een leraar Nederlands met dit boek?
 

In 15 eeuwen Nederlandse taal beschrijft professor Nicoline van der Sijs, senior-onderzoeker aan het Instituut voor de Nederlandse Taal en hoogleraar Historische taalkunde van het Nederlands in de digitale wereld aan de Radboud Universiteit, hoe de taal die 5.000 jaar voor Christus in Zuid-Rusland werd gesproken, zich ontwikkelde tot ons huidige Nederlands.

 


Nelleke Noordervliet, voorzitter van de jury van de Taalboekenrpijs 2020,
reikt de prijs uit aan professor Nicoline van der Sijs​

 

Indo-Europees

Het chronologisch opgezette boek bevat een inleiding en zes hoofdstukken die achtereenvolgens Indo-Europees en Germaans, Oudnederlands, Middelnederlands, 16e- en 17e-eeuws Nederlands, 18e- en 19e-eeuws Nederlands en 20e- en 21e-eeuws Nederlands behandelen. Elk hoofdstuk is op dezelfde wijze opgezet en gaat - waar relevant - in op veranderingen in klanken, spelling, woordvormen, woordvormingen (samenstellingen, afleidingen en leenwoorden) en zinsbouw. De auteur besteedt in elk hoofdstuk veel aandacht aan de mogelijke oorzaken van de beschreven veranderingen. Daarbij stipt ze uiteraard intern taalkundige factoren aan als taaleconomie, maar externe factoren als migratie en contact met andere talen krijgen ook veel aandacht.

En passant pleit ze ervoor taalverandering niet als taalverloedering te zien: “Taalverandering is een natuurlijk verschijnsel. De kracht van een taal is juist dat hij altijd meegroeit en altijd bruikbaar blijft. Er is geen reden om aan te nemen dat een bepaalde historische fase van het Nederlands beter of slechter zou zijn dan een andere. De enige taal die niet verandert is een dode taal.”

Complete geschiedenis

15 eeuwen Nederlandse taal geeft een complete geschiedenis van de Nederlandse taal, van een reconstructie van de taal die de herders op de steppen tussen de Zwarte Zee en de Kaspische Zee zeven millennia geleden spraken tot het 21e-eeuwse hiphop en digitale Nederlands. De complete literatuur op het gebied van de ontwikkeling van de Nederlandse taal is erin verwerkt en resultaten van nieuw eigen onderzoek zijn toegevoegd. Nicoline van der Sijs doet zelfs voorzichtige voorspellingen over de toekomst van het Nederlands. Ze suggereert dat het Nederlands wel eens een pluricentrische taal zou kunnen worden met minstens twee normbepalende taalcentra: de Randstad en een centrum in Vlaanderen. Er zou zelfs wel eens een derde centrum in opkomst kunnen zijn: Suriname. Deze verscheidenheid in het Nederlands hoeft de eenheid uiteraard niet in de weg te staan. Iets wat de leden van de Orde van den Prince als muziek in de oren zal klinken.

Juryrapport

In een artikel als dit passen natuurlijk lovende woorden, maar aan wie kun je die beter overlaten dan aan de jury van de Taalboekenprijs 2020 zelf? Die schrijft in haar juryrapport: “Op de van haar bekende deskundige en erudiete wijze plaatst ze taalontwikkeling in een historische en maatschappelijk context, en laat zo zien dat taalverandering minder toevallig is dan je op het eerste gezicht zou denken. 15 eeuwen Nederlandse taal heeft een goed doordachte structuur, en hoewel Van der Sijs vaak ingaat op details en wetenswaardigheden, verliest ze het grote verhaal van de taal nooit uit het oog. Dat alles resulteert in een boek dat zowel voor de liefhebber als voor de kenner een lust is om te lezen en waar ook de leek veel plezier aan kan beleven." Of zoals een van de juryleden verzuchtte: “Neem een enthousiaste docent Nederlands en dit inspirerende boek, en de toekomst van het schoolvak Nederlands ziet er meteen een stuk rooskleuriger uit.”

Muziek

Ook dat laatste klinkt ons als muziek in de oren en sluit naadloos aan bij de Nederlandse Taal en Cultuur missie van de Orde van den Prince: zich inzetten voor de bevordering van de Nederlandse taal en cultuur van de Lage Landen.

Wij feliciteren Nicoline van der Sijs van harte met de Taalboekenprijs 2020 en wensen haar veel succes met haar vele andere activiteiten op het gebied van de Nederlandse taal en cultuur. Dat ze tot nog veel meer van dergelijke boeiende publicaties mogen leiden.

Marinel Gerritsen
Voorzitter afdeling Utrecht

 

Nicoline van der Sijs: 15 eeuwen Nederlandse taal, uitgever Sterck & De Vreese, 257 pagina’s, 22,50 euro.

 

Dagblad Trouw wijdde een recensie aan 15 eeuwen Nederlandse taal (ook niet-abonnees kunnen enkele artikelen per jaar kosteloos lezen op de website van Trouw).

Eén citaat: "Met het Chronologisch woordenboek, het Leenwoordenboek en andere titels heeft Nicoline van der Sijs allang bewezen de meest gezaghebbende auteur te zijn op het gebied van onze taalgeschiedenis. Ze is gezegend met een helikoptervisie en kan putten uit een fenomenale detailkennis en is daardoor als geen ander in staat om aantrekkelijk over onze taal te schrijven alsof het een samenhangend geschiedenisverhaal is."