Boek Ordelid: in het spoor van Hadewijch

Hadewijch was een mystica die leefde rond 1250. Ze schreef gedichten, ook wel gezien als liederen, en ze beschreef haar visioenen. Gingen die over God, de liefde of misschien zelfs seks? Neerlandica en theologe Annette Oud-van Dijk, lid van de afdeling Twente-Achterhoek schreef een boek over hoe Hadewijch latere dichters heeft beïnvloed en geïnspireerd.

Over het leven van Hadewijch is niets bekend. Was ze een oversekste of juist zeer vrome non? Een edelvrouw? Een al dan niet vervolgde ketter? Een hysterisch iemand? Er is door de tijden heen van alles gesuggereerd, maar de consensus is volgens Annette van Dijk nu toch wel dat het een zeer religieuze vrouw uit een rijke familie was, zo stelde ze vorige maand in een podcast met de journalist Joop van der Elst.

Annette van Dijk had al veel van het werk van Hadewijck gelezen tijdens haar studie Nederlands, al werd dat door de docenten niet bepaald aangemoedigd. "Dat vonden ze veel te moeilijk." In haar eerdere boek Welk een ketter is die vrouw geweest! De plaats van Albert Verwey in de Hadewijchreceptie uit 2009 beschreef Annette van Dijk hoe Albert Verwey (1865-1937) zich als dichter, vertaler, criticus en hoogleraar met het werk van Hadewijch heeft beziggehouden.

Archief

'Tijdens haar onderzoek naar Hadewijch in het werk van Albert Verwey vond ze ook gedichten over Hadewijch van andere auteurs. Dat was de basis van haar nieuwe boek In het spoor van Hadewijch. Ze heeft veel van deze gedichten opgenomen en geduid in haar boek. Het laat zien hoe kunstenaars zich door Hadewijch hebben laten inspireren en hoe zij, ook buiten de kring van mensen met belangstelling voor middeleeuwse geestelijke letterkunde, lezers wist te boeien met geschriften die passen in een lange, in onze tijd nog steeds voortlevende traditie. De vele dichters schetsen steeds een ander beeld en gebruiken andere literaire vormen, maar doen dat allemaal met eerbied voor Hadewijch.

1830

De Middelnederlandse liederen en gedichten van Hadewijch zijn pas rond 1830 gevonden en toen hadden ze geen idee wat het voor soort teksten waren. Ze vonden zelfs drie bijna identieke exemplaren, wat volgens Annette van Dijk betekent dat het in de Middeleeuwen een populaire tekst geweest moet zijn. Dat terwijl vrouwen in de middeleeuwen de bijbel niet mochten lezen en geen Latijn mochten leren, iets dat Hadewijch duidelijk allebei wel heeft gedaan.

Vragen

In de podcast roept Annette van Dijk veel vragen op. Wat is de mystiek? Hoe ervaar je het? Kun je bij de kern van de teksten van Hadwijch komen (spoiler alert: nee)? Hoe hebben Vlaamse nationalisten in het interbellum en de Tweede Wereldoorlog geprobeerd Hadewijch voor hun karretje te spannen door haar weg te zetten als een strijdbare Germaanse vrouw? Is het begrip 'minne', dat Hadewijch veel gebruikt, God zelf, liefde voor God, de liefde, een levenshouding?

In het spoor van Hadwijch, Annette van Dijk, Uitgeverij Verloren, 35 euro.