Twin vergadering met Taxandria: René van Stipriaan met zijn 'De Zwijger: Het leven van Willem van Oranje'

Op 23 februari werden we uitgenodigd door onze zusterafdeling Taxandria. Mijn collega-secretaris Leo van de Gender was zo vriendelijk om zijn verslag met ons te delen…

Marc Demaeght, voorzitter van Taxandria leidde de vergadering in goede banen. Na een warm welkom aan de afdeling Kempen, de bakermat van Taxandria, was meteen de toon gezet voor aangename tafelgesprekken tussen de leden en partners van beide afdelingen. 

Na het diner werd de vergadering officieel geopend met de Keure, waarin de verwijzing naar Oranjes geest steeds wordt herhaald. Tijd gekomen om eens te toetsen wat Oranjes geest wel betekent. René van Stipriaan, biograaf van Willem van Oranje is daartoe uiteraard zeer geschikt. Voorzitter Marc Demaeght schetst een actieve van Stipriaan, die meer dan 16 boeken op zijn palmares heeft staan, ook enkele literaire prijzen behaalde en als literair historicus als geen ander de geschiedenis en de behandelde figuren kan duiden.

Een letterlijke weergave van de gebrachte presentatie is niet zinvol. Het verhaal is redelijk indrukwekkend. Onderstaande regels zijn dan ook een fragmentarische weergave, een illustratie van wat de toehoorders voorgeschoteld kregen !

Willem van Oranje geboren in 1533 in Dillenburg die luthers wordt ; die in 1544 via het prinsdom Orange uit het erven van de tak uit Breda een vorstelijke titel krijgt ; die katholiek wordt om de erfenis te kunnen aannemen ; die in 1555 bij de abdicatie van Karel V zijn letterlijke steunpilaar was ; die het conflict met Philips II niet kan vermijden ; die toch in 1559 bij het vertrek van Philips II naar Spanje een belangrijke taak krijgt maar als aanstichter problemen krijgt met landvoogdes Margaretha van Parma en Granvell ; die gelukkig een netwerk heeft (Lamoraal van Egmont, graaf van Hoorn, Hendrik van Brederode, …) waar hij veel samenhang treft maar ook goed in de alcohol duikt ; die in 1560 een coalitie met Duitse vorsten nastreeft  maar in hetzelfde jaar nadruk legt op een algemeen christelijke eenheid van het geloof en daardoor conservatieve katholieken triggert maar toch pleit tegen geloofsvervolging ; die in 1564 pleit voor principiële gewetensvrijheid en in 1566 met de adel optrekt naar Margaretha waar gewacht wordt op een antwoord uit Spanje ; die (on)rechtstreeks tolerantie preekt , letterlijk via de hagenpreken ; die in 1566 in feite aanstoker was van de beeldenstorm, orgie van geweld ; die zo de repressie van Alva versterkt waardoor hij naar Duitsland vlucht ; die in 1572 bloedige conflicten uitvecht met huurlingenlegers zowel van Alva als van hem ; die toch de Antwerpse Furie in 1576 niet kan verhinderen maar waaruit de Pacificatie van Gent voortvloeit waarin Willem van Oranje streeft naar een religievrede ; maar waaruit dan weer de expansiedrang van de Calvinisten groeit waardoor de katholieken zich in de Unie van Utrecht sluiten ; waardoor een echte burgeroorlog ontstaat en hij in de ban wordt geslagen door Philips II ; dit leidt dan weer tot het in Nederland in de canon opgenomen Plakkaat van Verlatinghe in 1581, men nam afstand van de koning, een onafhankelijkheidsverklaring ;Willem komt daardoor wel in het defensief en wordt in Delft neergeschoten in 1584 ; in zijn leven heeft hij de bedstede gedeeld met 4 vrouwen, twee Anna’s, een Charlotte en uiteindelijk als laatste Louise.

Na deze indrukwekkende lezing over het ongelooflijk complexe en (rijk)gevulde leven van Willem van Oranje is een belangrijke conclusie dat Willem van Oranje de inspirator en grondlegger is van de Republiek der Nederlanden.

Blijven nog prangende vragen :

Waarom ‘de Zwijger’ ? Willem van Oranje wordt beschouwd als een grootmeester in het onderhandelingsspel. Hij sprak wel, maar verzweeg zijn ambities. Eigenlijk was het oorspronkelijk een scheldnaam.

Wat was de rol van de ‘lutheranen’ ? Luther was van mening dat men zich best aansloot bij het gezag, Calvijn was strijdbaar, vandaar de expansiedrang van de calvinisten.

Willem was pas 22 toen Karel V op hem leunde, te jong ? Kracht van Karel V was zijn inzicht om talent te laten scoren, Willem was getalenteerd, daarenboven was hij zeer welvarend, was een Nassau.

Waarom ‘tolerantie’ naar de geest van Willem van Oranje in de Keure (interpretatie van de secretaris) : Willem was van mening dat waar tegenstellingen bestaan er met tijd en overleg tot een eensgezind standpunt kan gekomen worden. (wat niet belette dat hij in de praktijk geweld niet schuwde, maar dat is niet de essentie in zijn streven naar eensgezindheid).

De vergadering werd na de lezing geanimeerd voortgezet, een warm samenzijn met de Prince-vrienden van beide afdelingen.

Leo van de Gender, secretaris Taxandria

Wechelderzande 26 februari 2024.

Noot van de secretaris : mijn ambitie was 1 A4tje, maar uit respect voor de spreker én voor de Prince-vrienden die het hele verhaal met volharding hebben gevolgd,  heb ik toch bulletsgewijs een overzichtje neergepend, niet volledig, niet helemaal accuraat en zeker niet historisch correct. Wikipedia is een mogelijkheid, het boek van René van Stipriaan  -De Zwijger, het Leven van Willem van Oranje- is hiervoor een zekerheid.