Gaston Durnezviering

I. De voorzitter was in zijn nopjes om zoveel mensen te mogen begroeten. Hij heette de leden en partners, de werkgroep die de Gaston Durnezviering kleur en vorm gaf ( Wim, Annuska, Bart, Peter ), geïnteresseerden en vrienden, de acteurs en regisseur van Theater de Moedertaal, Mieke Meskens en Jan Van Daele van harte welkom. Een kort woordje over waar de Orde van den Prince voor stond mocht niet ontbreken op deze open vergadering. 

II. Het thema van de avond werd ingeleid door Wim Hüsken, in Nederland geboren maar in België geland na een aantal best interessante omzwervingen. Hij studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en promoveerde er tot Doctor in de Letteren. Na een academische carrière in Nederland aan de Universiteit Nijmegen en de Katholieke Leergangen Tilburg en Sittard verkaste hij naar Australië om er lector te worden aan de University of Melbourne.                     Terug in Europa was hij actief aan de universiteiten van Cambridge, Hull en Nijmegen. Van 1998 tot 2003 trok hij terug naar down under om senior lecturer en associate dean te worden aan de University of Auckland (Nieuw-Zeeland). In 2003 belandde hij in Mechelen, waar hij sindsdien woont, en conservator en consulent Behoud en Beheer voor de Stedelijke Musea Mechelen werd, een functie die hij uitoefende tot 2018. Daarnaast vervulde en vervult hij een veelheid van taken in de sfeer van zijn vakgebied, o.a.:

- Redacteur/editor van de internationale publicatie Ludus: een reeks boeken over Europees toneel uit de middeleeuwen en de renaissance

- lid van de ‘European Council for Medieval Drama’

- secretaris van de VZW Schepenhuis te Mechelen

- lid van de Werkgroep Religieus Erfgoed, Lieve Vrouweparochie Mechelen

In 2006 ontving hij de Kruyskamp-prijs van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden voor een omvangrijke publicatie ‘De Spelen van Cornelis Everaert (16 de eeuw)’. Wim is daarenboven lid van de Orde van den Prince, van onze afdeling. En - wat de meeste leden nog niet weten – hij wordt vanaf 1 september gewestpresident van het Prince-gewest West-Brabant, waarvan de afdeling Heerlickheyt deel uitmaakt.

III. Aan de mail waarmee dit verslag werd verstuurd is ook de PPT gehecht die een mooi overzicht geeft van het inhoudelijk programma van de avond.  

°Aan de hand van 6 vraagjes stelt Wim de rederijkers kort voor.

1. Wie zijn ze nou eigenlijk? Deze mannen speelden een centrale rol in het literaire leven in de laatmiddeleeuwse steden en hielden zich bezig met literatuur, poëzie en komisch toneel ( 1450 – 1650 ). Uitzondering vormde de katholieke Anna Bijns, refreindichteres, geboren in 1493 en overleden in 1575 in Antwerpen. Ze mocht geen lid worden van het genootschap van de rederijkers. De rederijkers verenigden zich in kamers die geleid werd door de prince (of keizer), die financieel ondersteunde, en een factor. 

2. Hoe zijn ze ontstaan? De rederijkerskamers zijn in het begin van de 15^de eeuw in Vlaanderen onder Noord-Franse invloed uit kerkelijke of geestelijke broederschappen ontstaan. De directe inspiratie vormden de al eerder bestaande puys ( letterlijk: podia ), rederijkerskamers, in de Noord-Franse steden. 

3. Waar hielden ze zich mee bezig? Toneel, zie slide 7 en 8. Poëzie, zie slide 9. 

Er was veel uitwisseling tussen de rederijkerskamers.

De rederijkerskamers voedden de mensen ook religieus op. Dit werd problematisch omwille van de Reformatie. Er werden zelfs rederijkers gedood (Gent 1539). Later mochten ze terug spelen (Antwerpen 1561).

4. Waar vind je ze? Vooral in de Zuidelijke Nederlanden.

5. Wat vond men van ze? Later werd er minachtend gekeken op deze vorm van kunst.

6. Waren er ook rederijkers in Mechelen? Zie slide 11.

° Mieke Meskens vertelt met enthousiasme waarom het Theater de Moedertaal op de prince-vergadering aanwezig was:

• Ze engageert zich voor dit theater en is er erfgoedbewaarder. Zie slide 12;
• Het theater bestaat 150 jaar;

• Ze vertelt over de link met de Orde van den Prince.  In 1874 verwierf je nog maatschappelijk aanzien door Frans te spreken.   Het speerpunt toen (en nu) van het theater was de zorg en aandacht voor het Nederlands. De stichters wilden het bewustzijn voor de taal aanscherpen en via een culturele insteek het Nederlands versterken. 

Op slide 13 is er de foto uit 1878 met de mannen van het gezelschap in de Kruidtuin. Zelfs in 1970 was er nog discussie of het theater bemand zou kunnen worden met vrouwen. 

IV. Esbattement van Dronken Klaas. Slide 15.

Acteurs van Theater De Moedertaal brengen een hedendaagse opvoering onder regie van 

Tom Pyck. Hendrik Fayd’herbe is de auteur.

Mechelen, 1620 – Blazoenfeest van De Peoene (Mechelse rederijkerskamer).

De vraag of Klaas opgewassen is tegen zijn felle Griet laten we best in het midden.

V. Na het woordje van Bernard, Wim, Mieke en na de puike toneelopvoering werd het publiek aan het werk gezet. Hoe kun je Gaston Durnez en de rederijkers beter eren dan zelf aan de slag te gaan met woorden die een gedicht vormen. 

De werkgroep koos daarvoor de tekst van het Wilhelmus, een oud volkslied, dat geschreven werd rond 1570. Het beschrijft de gedachtegang van Willem Van Oranje tijdens de strijd voor de onafhankelijkheid. Het is te beschouwen als een soort propaganda. Na zijn mislukte strijd tegen de Spaanse Habsburgers in 1568 moest hij terug naar Duitsland.  Pas in 1581 scheurde Noord Nederland zich af van de Spaanse heersers. Het lied bestaat uit 15 coupletten waarvan de eerste letters de naam van Willem van Nassov vormen.

Het eerste couplet klinkt als volgt: 

‘ Wilhelmus van Nassouwe

Ben ik, Van Duitsen bloed,

Den vaderland getrouwe

Blijf ik tot in den dood.

Een Prinse van Oranje

Ben ik, vrij onverveerd,

Den Koning van Hispanje

Heb ik altijd geëerd ‘

12 tafels gingen ijverig aan de slag. Iedereen sloeg aan het rijmen en dichten en probeerde de woorden van zijn couplet in de juiste volgorde te rijgen.

Het leverde tafel 1, 5, 7 en 9 14 punten op.

Tafel 4 kreeg 10 punten, Tafel 6 9 punten, Tafel 2 en 10 6 punten, Tafel 11 en 12 4 punten, Tafel 3 3punten en Tafel 8 bekwam 2 punten.

VI.Gaston Durnez, een hedendaagse rederijker?

De Voorzitter bedankte Ria Verstappen, zijn weduwe en zijn oudste dochter van hun gewaardeerde aanwezigheid.

Annuska Hendrix bracht een mooie hommage aan Gaston Durnez, die lid was tot 11.2019.  Hij was een journalist, een prozaschrijver, een dichter,……………………. een meester van het woord. In zijn Autobiografie ‘ Vroeger waren wij veel jonger ‘ beschrijft hij fijntjes zijn leven en vernemen we dat hij 15 jaar oud was toen hij begon als typist bij Belga. Hij schreef ook biografieën zoals deze over Felix Timmermans. En er waren dan nog al die cursiefjes waarin hij op minzame en sociaal betrokken wijze het leven overschouwde. Het plezier, de zachte humor, de fijne observatie van het dagdagelijkse typeerden hem zo.

Als kersje op de taart van de viering las Annuska een selectie gedichten voor. Ze zijn bijgevoegd, zodat jullie nog even kunnen nagenieten.

VII. Twee folders werden rondgedeeld.

• U,nu! Theater de Peoene, Toneelkring ik dien, Theater de Moedertaal, Theater Korenmarkt vzw, voor taal en kunst, Ruud Gielens, Rick De Leeuw en Lazarus. Het publiek wordt meegenomen naar de geschiedenis van de gezelschappen. Verschillende evenementen worden georganiseerd in Het Predikheren, De Garage en het Theater Arsenaal.
• Het programma &plan van de Erfgoeddag op 21.04.2024.

VIII. De voorzitter dankte iedereen na de gezellige avond en in het bijzonder het theater en de regisseur, Wim en Mieke en de werkgroep. Zo sijpelde er in deze avond in de 21^ste eeuw iets door van de culturele en literaire uitwisseling die er was in de 15^de en 16^de eeuw.