BIJEENKOMST MECHELEN op 23 APRIL 2022

Hoe zag het programma er ook weer uit?

Bezoek aan het Groot Begijnhof, de tentoonstelling Het Kunstuur 3 in de H. Geestkapel, een stadswandeling in het teken van de 3 Margaretha’s, lezing en diner in de Passade.

Wie was de Spreker en  waarover had hij het?

Een lezing door Johan Vanhecke, auteur van de biografie over Hendrik Conscience “Voor Moedertaal en Vaderland”.  Deze auteurslezing werd gesubsidieerd door “Literatuur Vlaanderen”.

Verloop van de halve-dag activiteit:

Na de lunch in Brouwerij Het Anker, nam Ward ons op sleeptouw doorheen het prachtige Groot Begijnhof, één van de grootste en oudste begijnhoven van ons land en Unesco Werelderfgoed. Gesticht in de 13de eeuw buiten de stadsmuren en sinds het einde van de 16de eeuw gevestigd binnen de muren, telde het Groot Begijnhof  op haar hoogtepunt 1.500 begijnen en een honderdtal conventen (gemeenschapshuizen).
Begijnen waren vrome vrouwen die begonnen  samen te wonen ten tijde van de kruistochten. In tegenstelling tot nonnen legden zij geen eeuwige geloften af. Hun mannelijke tegenhangers, begaarden, kenden veel minder succes. Een begijnhof was een stad in een stad en had een eigen bakkerij , verpleeghuis (“krankenhuis”), brouwerij (de huidige brouwerij Het Anker) en een kerk. In de conventen moesten de begijnen werken voor hun levensonderhoud; zo werd kantklossen vanaf de 17de eeuw één van de voornaamste bezigheden. 
Tijdens de wandeling door de stemmige en rustige straten zagen we verschillende mooi gerestaureerde huizen, conventen en de prachtige Jezuspoort. We bewonderden de pas gerestaureerde Begijnhofkerk (1620) in barokstijl met een schitterend interieur, mede ontworpen door de Mechelse architect-beeldhouwer Lucas Faydherbe. De uitgebreide schilderijencollectie is nog in restauratie. 
            
Ons medelid Jan Jacobs gidste de groep verder naar de Sint-Katelijnekerk, een sobere, gotische kerk uit de 14de eeuw, met een houten tongewelf en de prachtige Sint-Jozefskapel, ontworpen door Lucas Faydherbe (foto hierboven rechts).

Via het Klein Begijnhof loodste Jan de groep naar de H. Geestkapel voor de unieke tentoonstelling  ‘Kunstuur 3’ met topwerken uit de periode 1850-1950. Bij elke schilderij wordt een verhaal verteld door een bekende Vlaming. Samen met de originele belichting en de aangepaste muziek van Dirk Brossé zorgt dat voor een uur betoverende kunst, een heel aparte beleving die door alle deelnemers fel gesmaakt werd.

Afwisselend namen Jan en Ward de deelnemers mee op een korte stadswandeling in het teken van de 3 Margaretha’s (van York, van Oostenrijk, van Parma), die elk hun sporen hebben nagelaten.    

Als landvoogdes van de Habsburgse Nederlanden regeerde Margaretha van Oostenrijk vanuit haar paleis, het Hof van Savoye, zodat Mechelen in die periode de feitelijke hoofstad van de Nederlanden was. Het waren decennia van relatieve rust en welvaart en als blijk van waardering kreeg ze van de Mechelaars een standbeeld. Ook Margaretha van Parma was korte tijd landvoogdes, evenwel in een erg woelige periode.

We wandelden verder langs enkele belangrijke historische gebouwen. De imposante Sint-Romboutskathedraal in Brabantse gothiek (13de - 15de eeuw) is de hoofdkerk van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Wegens geldgebrek is de bouw van de toren gestopt op 97 m. hoogte, daar waar 167 m. gepland was. De toren is werelderfgoed en heeft 2 beiaarden onder impuls van de beroemde beiaardier Jef Denyn, stichter en voormalig directeur van de unieke Beiaardschool (begin 20ste eeuw).

Verder zagen we het Schepenhuis, voormalig stadhuis waar nadien de Grote Raad zetelde, het hoogste rechtscollege in de Nederlanden vanaf de 15de eeuw tot aan de Franse revolutie. De Grote Raad verhuisde nadien naar het Paleis van Margaretha van Oostenrijk, dat nog steeds een rechtbank is. Het Huis De Beyaert aan de overkant was een passantenhuis voor pelgrims, nadien stadhuis en nu postkantoor. Het huidige stadhuis op de Grote Markt bestaat uit 3 delen: het Paleis van de Grote Raad, gebouwd in de 16de eeuw maar pas in de 20ste eeuw afgewerkt, het Belfort (14de eeuw, werelderfgoed) en de Lakenhal (ook uit de 14de eeuw).
Jan gidste enkele moedige wandelaars verder naar enkele interessante historische gebouwen: de Sint-Pieter-en-Paul kerk (barok, voormalige jezuïetenkerk), het Paleis van Margaretha van York (Hof van Kamerijk, nu stadsschouwburg) en het Paleis van Margaretha van Oostenrijk (Hof van Savoye, nu rechtbank).

Aan het einde van de stadswandeling reden we naar restaurant de Passade voor het aperitief en de lezing, die verzorgd werd door Johan Vanhecke, auteur van de pas verschenen biografie over Hendrik Conscience “Voor Moedertaal en Vaderland”.  Deze auteurslezing wordt gesubsidieerd door ‘Literatuur Vlaanderen’, het vroegere Vlaams Fonds voor de Letteren.

Na het voorlezen van de Keure stelde Ward de spreker voor en dankte ‘Literatuur Vlaanderen’ voor de subsidie die hierbij verleend werd. Voor een kleine vereniging met beperkte financiële middelen is dit cruciaal om waardevolle sprekers aan te trekken. Ook de afdelingskas leverde een bijdrage.      

Johan Vanhecke is germanist en doctor in de Nederlandse Letterkunde. Hij was zijn hele loopbaan verbonden aan het Letterenhuis, het vroegere Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven in Antwerpen, en was hoofd archiefverwerking.
Hij is redacteur van de literaire tijdschriften ‘Zacht Lawijd’ en ‘Zuurvrij’ en auteur van talrijke boeken, o.m. over Hubert Lampo, Johan Daisne en J.R.R. Tolkien. Zijn studie over de Halewijnballade ‘Het hoofd werd op de tafel gezet’ (2000) werd bekroond met de Provinciale Prijs voor Geschiedenis en Volkskunde.

Het onderwerp van de lezing was Hendrik Conscience, ’de man die zijn volk leerde lezen’, waarover Johan Vanhecke een spraakmakende biografie schreef: “Voor Moedertaal en Vaderland”, verschenen in 2021.
Aan de hand van foto’s en andere documenten grasduinden we door het leven van Hendrik Conscience (Antwerpen 1812 – Elsene 1883). Naast schrijver was hij ook soldaat, bestuurder, griffier, redacteur, arrondissementscommissaris in Kortrijk en conservator van musea in Brussel.
Als kind had hij een zwakke gezondheid maar werkte zich op door talent en ijver tot een populaire Vlaamse volksschrijver, die ook in andere talen vertaald werd. Aanvankelijk schreef hij Franse gedichten zonder veel bijval maar ook zijn eerste romans in het Nederlands kenden weinig succes. Tot hij in 1838 een buitengewoon  succes boekte met ‘De Leeuw van Vlaanderen’.

Conscience was een geweldig verteller en bekend om zijn natuurbeschrijvingen. Opvallend was ook dat sterke vrouwen zijn romans bevolkten. Door middel van zijn beeldende teksten probeerde hij het volk op te voeden en te onderwijzen. Conscience  was pro-Belgisch maar tegelijk fel Vlaamsgezind. Vooral zijn populairste werk ‘De Leeuw van Vlaanderen’ heeft bijgedragen tot de Vlaamse bewustwording in de 19de eeuw en de groei van de Vlaamse beweging in de 20ste eeuw. In zijn tijd was Conscience een boegbeeld van de Vlaamse beweging, ook voor de opkomende Vlaamse schrijvers die hij altijd met raad en daad bijstond. Enkele andere bekende werken zijn Jacob van Artevelde, De Loteling, Baas Ganzendonck... Zowel De Leeuw van Vlaanderen als De loteling werden verfimd.

Tot besluit mogen we zeggen dat hij door een aantal critici ten onrechte meewarig behandeld en gekleineerd werd: Conscience verdient beter.
Ward dankte de spreker voor zijn boeiende en grondige uiteenzetting. Verschillende leden toonden hun waardering door het boek van Johan Vanhecke – met opdracht uiteraard - aan te kopen.

Na de lezing genoten we van een verzorgd 3-gangen menu. Voorzitter Wim Impens, onverwacht terug van zijn Camino naar Compostella, bedankte de organisator, Ward Coppens, en vroeg aandacht voor de eerstvolgende activiteiten: de bijeenkomst in Beersel van de afdeling Keulen op 14 en 15 mei, de Gewestdag Buitenland in Straatsburg, georganiseerd door de afdeling Parijs van 10 tot 12 juni en de geplande bijeenkomst van Extra-Muros in september, wellicht in Kortrijk.

Gewestpresident Christophe Ommeganck feliciteerde Extra-Muros met de puike organisatie van deze bijeenkomst waarbij blijkbaar heel wat leden van de afdeling en partners betrokken waren en waaraan naar goede gewoonte ook leden van vier andere Prince-afdelingen deelnamen. Hij deed een warme oproep om mee te doen aan de Prince-Academie, een digitaal ontmoetingsplatform van de Orde. Door deel te nemen aan de babbelboxen krijgen buitenlandse studenten de kans om hun kennis van het Nederlands te toetsen en uit te breiden. Inschrijven kan op de website van de Orde www.ovdp.net waarop ook alle informatie te vinden is.

Tot slot wenste de voorzitter iedereen een behouden thuiskomst.

Ward Coppens, verslaggever
Foto’s van Christophe Ommeganck en Ward    

P.S.: U kan dit verslag verlucht met de foto's tussen de tekst ook bekijken / downloaden / printen.  Ga daarvoor helemaal onderaan naar het pdf-document.