2021: onderwijs en corona

NEDERLANDS ONDERWIJS IN HET BUITENLAND, de situatie in januari 2021

Een jaar geleden moesten scholen de deuren sluiten vanwege corona en onderwijs op afstand organiseren. De eerste berichten daarover staan onder de driedubbele streep (of op deze pagina).
NB: we nodigen de lezers uit om initiatieven te melden zodat ze toegevoegd kunnen worden. Want we willen graag de documentatie levend en actueel houden!

Op 13 januari 2021  hield het gewest Buitenland een internationale ZOOMCONFERENTIE  over het Nederlands Onderwijs in het Buitenland en de stand van zaken. Opvallend was het enthousiasme en de liefde voor het onderwijs van de Princevrienden bij hun presentaties; dit gold ook voor een aantal van de 43 deelnemers.
- Klik op een school om naar de paragraaf te gaan:
- Klokhuis
- Curaçao
- Londen
- Tliblisi
- Bratislawa
- Keulen e.o.
- Zuid Afrika: Eender &Anders

De Nederlandse school het Klokhuis in New York, met locaties in New Jersey, New York, Florida, Ohio  en Pennsylvania. Er zijn Nederlandse en Vlaamse leerlingen. Er is lager en middelbaar, en volwassenen onderwijs. Online zijn er ook leerkrachten die werken vanuit Nederland, Polen en zelfs Maleisië. De school is voor 14 andere scholen in de VS een soort moederschool, verzorgt bijscholing en overleg.

Loura Zijdel (voorzitter afdeling Manhattan) en Veerle Vandecasteele, beiden schooldirecteur, vertelden gedreven hoe de school functioneert. Gelukkig hebben ze al  ervaring met online lessen, die nu, in deze tijden van Covid-19 virus overheersend gebruikt worden.  Er zijn 90 groepen die zo les krijgen. Slechts op één locatie mogen kinderen naar de klas komen.

't Klokhuis geeft kleinschalig, en ook een-op-een online onderwijs. De website meldt:

“Nu is het niet ‘zomaar gewoon’ om terug te keren naar de schoolbanken. Er zijn ouders die om verschillende redenen voor afstandsonderwijs kiezen. Bij de kleinschalige lessen komt wel  het sociale aspect en interactie aan bod. Kleinschalig betekent dat er minimaal 3 leerlingen in een groep zitten en de groep blijft klein. ’t Klokhuis geeft Kleinschalige Online lessen aan leerlingen van 3 tot en met 18 jaar en ook aan volwassenen aanvullende lessen Nederlands”
Getuigschriften worden erkend door de Nederlandse overheid. Het certificaat ‘Nederlands als vreemde taal’ geeft toegang tot de universitaire studie; het wordt door een hoog percentage studenten gehaald.

Opmerkelijk: er wordt een bibliotheekbus ingezet om de duizenden boeken beschikbaar te stellen.

Hopelijk wordt ná de corona alles normaal. Dan kan ook de Nederlandse cultuur weer worden beleefd met o.a. een Kunstweek, Koningsdag, een Vlaamse Dag en Sinterklaas.

N.B. Alle kinderen die de Nederlandse taal willen bijhouden of zelfs voor het eerst leren, zijn welkom. Dit zijn overwegend kinderen van Nederlandse en Vlaamse gezinnen. Vanwege het damesakkoord afgesloten tussen de ministers van Onderwijs van zowel Nederland als Vlaanderen, kunnen de scholen onder de Stichting Nederlands Onderwijs Buitenland een aanvraag doen voor subsidie.

De stichting NOB bestaat nu 40 jaar. Ze stuurt veel scholen aan. Ze verzorgt ook opfriscursussen. Zie voor NOB deze pagina.     
              

Curaçao:

Nederlands in het Papiaments-sprekende Curaçao.
Gerry Lendering (voorzitter van de afdeling Curaçao) en Marion Thomasia-Keiren (secretaris) werken beiden in het onderwijs. Nederlands wordt door 90 % van de bevolking weinig gesproken, maar is absoluut nodig om te kunnen leren. Op de lagere school wordt sinds 2001 òf in het Papiaments òf in het Nederlands les gegeven. HAVO/VWO (VSO) is in ’t Nederlands, uitleg en communicatie tussen leerlingen kan in het Papiaments…. Heden is er bij de instromende leerlingen een gebrek aan kennis van het Nederlands. Wie thuis Papiaments praat, krijgt niet de taalgroei mee van een kind in een Nederlandstalig gezin.
Lesboeken om dit op te vangen zijn er niet. (zie het initiatief van de afdeling hieronder).
De Taalunie heeft op Curaçao een project: Nederlands als vreemde taal. Tweetalig opvoeden lijkt een goede aanpak (maar:  welke 2 talen kies je dan uit P, NL, en Engels?).
Ook voor de startende studenten in Nederland is taalbeheersing een probleem; daarbij komt dan nog het cultuurverschil.
(NOTA BENE: herkenbaar is dat kinderen in de les stil moeten luisteren, terwijl ze bv in Nederland actief moeten meedenken en participeren. )
Het beleid over taalkeuze is erg lastig, o.a. omdat bepaalde groepen het Nederlands zien als de taal van de kolonisator, je taal is je identiteit; andere groepen vinden dat Papiaments erg een minderheidstaal is, en dat het beter is om het Nederlands te gebruiken.

De sprekers vragen om uitwisseling van gedachten met de luisteraars.

Twee jeudgboeken om Nederlands te leren.
De afdeling doet veel, bekend is de set van 2  tweetalige jeugdboeken om het leren leuk te maken. Het is verschenen in het Nederlands en in het Papiaments. Het doel: de taalontwikkeling van Curaçaose kinderen ondersteunen en stimuleren. Daarnaast kunnen de kinderen zich door de verhalen ook verbazen over de cultuurverschillen tussen Curaçao en Nederland.
Meer dan 33 scholen kregen beide boeken.

De afdeling wil het Nederlands stimuleren, in dialoog met het Papiaments. Ze deelt certificaten uit aan geslaagden die goed met Nederlands zijn.  
Er is grote impact van corona: bijvoorbeeld kan lang niet elk kind digitaal onderwijs volgen. Examens, aansluiting met vervolgonderwijs is een probleem, laat staan het studeren buiten Curaçao.
De afdeling denkt regelmatig mee over de taalproblematiek, zie ook het verslag van februari 2020.

Londen

Drie typen lessen in Londen:
Brit Beckers, zelf een leven lang in het onderwijs geweest, toonde de presentatie van Rob Surminski. Rob, ook wel een “Meester Max’, geeft online lessen op maat (4-40 jaar), geeft les aan de High School (15-17 jarigen) op de internationale school in Cobham, Surrey; er is ook wekelijks een uur les Nederlands voor 4-14 jaar. Hij werkt mee met lessen Nederlands. Zowel Brexit  (vertrek van expat families) als corona hebben er grote gevolgen.

Tbilisi

Tbilisi, Georgië:
Ruud Hagenouw, nog aan de microfoon, legde uit dat zijn afdeling Heerlen vanaf 2003 de universiteit van Tbilisi, Georgië ondersteunt m.b.t. het docentschap Nederlandse taal. Studenten komen ook naar Heerlen en volgen o.m. de zomercursus in Gent. De huidige docente Nino Pkhakadze heeft zelf als oud-leerling de opleiding, die opgericht is door Ingrid Degraeve, in Tbilisi gevolgd. Daarnaast heeft zij één jaar Nederlands gevolgd aan de leergangen in Maastricht. In die periode was zijn gast-lid van de afdeling Heerlen.
Momenteel telt de opleiding in Tbilisi 16 (part-time) studenten Nederlandse taal.
In 2017 hebben een aantal leden van de afdelingen Heerlen en Hulst de Universiteit bezocht.

Bratislawa

Bratislawa, Slowakije:
Karel van Liempt  nodigde ons uit voor zijn zoom-vergadering.
De afdeling Keerbergen had op 15 januari een open zoomvergadering met de Comenius universiteit in Bratislawa. Ze steunt de docent Benjamin Bossaert. Hij sprak over zijn proefschrift: Literaire en historische representaties van twee nationale rebellen: Jan de Lichte (Vlaanderen) versus Juraj Jánošík (Slowakije). Zie het verslag en de presentatie op de betreffende webpagina.      

Keulen

Afdeling Keulen en NOB: voorzitter Rudi Liekendael meldt het volgende

De afdeling Keulen  heeft al een paar keer samengewerkt met de NOB Nederlandse school Keulen maar die hebben niet zoveel leerlingen en er is weinig samenwerking tussen de verschillende NOB scholen in Duitsland.
Met de afdeling Neerlandistiek van de universiteit Keulen heeft de afdeling af en toe aanrakingspunten zo was er in 2019 een feest 100 jaar Neerlandistiek in Keulen waar we aanwezig waren.

In 2019 heeft de afdeling een lezing van een Vlaamse jeugdboekenauteur (Marjan Desmet) georganiseerd voor de school. Dat was heel leuk. Zij is ook op de vergadering van de afdeling geweest. 

Er bestaan nog heel wat websites waar men veel informatie kan vinden over taal:
https://taalunie.org/ : De Taalunie ontwikkelt en stimuleert beleid voor het Nederlands in Nederland, Vlaanderen en Suriname, en ondersteunt het Nederlands in de wereld.

https://onzetaal.nl/  : Genootschap Onze Taal: Nederlandse vereniging van taalliefhebbers, met het tijdschrift Onze Taal.
Onze taal brengt ook iedere maand  een tijdschrift uit.

https://taaladvies.net

https://vrttaal.net/ : De website waar je terecht kunt voor taaladvies en -weetjes van de hand van Ruud Hendrickx.

https://taalverhalen.be/taalvertellers/miet-ooms/ : Deze site gaat meer over het verschil in taalgebruik tussen Nederland en Vlaanderen (Vooral interessant voor vertalers). Miet Ooms heeft ook een goed boek geschreven "Buurtaal". 

https://nt2taalmenu.nl :  voor mij de beste gratis site om Nederlands te leren online. (voorbereiding staatsexamen nt2)

Rudi Liekendael

Zuid-Afrika

Kaapstad, Zuid-Afrika: Eender en Anders. Project van SASNEV, het Suid Afrikaanse Sentrum voor Nederland en Vlaanderen, dat veel gesteund is door meerdere afdelingen (zie ook de bijlage op deze pagina).
De directeur van SASNEV Eureka Barnard schrijft in december 2020:

Eenders & Anders is 'n skoleprojek. Dit vlaggenschipproject wil Afrikaanstalige leerlingen kennis laten maken met de Nederlandse taal en cultuur. Graad 6 tot 11 leerlingen [voortgezet onderwijs] van diverse scholen zullen leren over verschillende onderwerpen zoals voeding, stadsleven, rolmodellen, vrijetijdsbesteding en nog veel meer. De interactieve en innovatieve vorm van het lespakket, dat uiteindelijk ook digitaal beschikbaar zal zijn, geniet reeds internationale aandacht. Het lespakket sluit aan bij het Zuid-Afrikaanse schoolcurriculum.

Die projek het dus die afgelope jaar weens die omvang van Covid-19 pandemie stilgestaan.

 Buiten vir die bekendstelling van 'n aanlyn boekklub "literaal" kon geen aktiwiteite aangebied word nie.

Dié boekklub is gestig vir leerders in Nederland/ Vlaandere en Suid-Afrika vir die ouderdomsgroep 15+. Ook studente is welkom. Voorgeskrewe skoolboeke (Nederlands/Afrikaans) word bespreek.

Voor die nasionale inperking einde Maart 2020 was daar baie aktiwiteite by skole in en om Kaapstad aangebied. Ons het ongeveer 1600 leerders betrokke gemaak by hierdie aktiwiteite:

Daar is klas gegee en gratis lespakkette geskenk aan drie arm skole. 

Twee beurse is aangebied aan leerders van Hoërskool Groenberg op Grabouw om Nederland en Vlaandere te besoek. Die lespakkette is as die basis en agtergrond vir die reis voorgehou.  Die reis moes ongelukkig kanselleer word.

Vriende van die Eenders & Anders lespakkette, wat in die Europese Unie werksaam is, het met 'n fondsinsameling onder kollegas die skenk van twee stelle lespakkette moontlik gemaak. Dit is met groot geluk net voor die nasionale inperking oorhandig.

Groete en bly gesond, Eureka

2020: Lesbrieven om de kinderen in Nederland en Vlaanderen te interesseren voor taalvarianten van het Nederlands (bron: Vectris bericht 4 van maart 2020)

1. Meerdere leerlingen gaven aan de oefeningen met etymologie en woordenschat (Afrikaans) stimulerend te vinden. Een klas had als onderdeel van de lesbrief zelfs een skype-afspraak met een klas uit Zuid-Afrika geregeld.

NB Erwin Rode , voorzitter afdeling Kaap de Goede Hoop mailt: 
"Die here Marc le Clercq en Joris Cornelissen het ’n paar weke gelede ’n koppie koffie met my en Eureka Barnard in Pinelands gedrink. Ek vind hul inisiatief geweldig opbouend. Ek het nog altyd vermoed dat Afrikaans vir Nederlandstaliges fassinerend sou wees (én omgekeerd!). ’n Mens kan soveel van jou eie taal leer deur die ander een te bestudeer."

2. Er moest wat meer Surinaamse, Caribische en (Zuid-)Afrikaanse literatuur in de lesbrief.
3. De pilot lesbrief werd  verlevendigd met o.a. muziekfragmenten, beeldmateriaal, een quiz en praktische oefeningen. De vernieuwde gratis lesbrief inmiddels weer vanaf onze website is te downloaden: www.vectislingua.org    

Na de eerste testen in Vlaanderen en Nederland, zal geprobeerd worden om het gebruik van de digitale lesbrief te stimuleren in de grensgebieden van Nederland en Vlaanderen (Duitsland, Wallonië en Frans-Vlaanderen). Daar leren of bestuderen duizenden leerlingen en studenten Nederlands als vreemde taal. Ook Nederlandse scholen en universiteiten in het buitenland zullen worden benaderd.

In eerdere jaren schreven we al over de afgrond waarin de Nederlandse scholen dreigden te storten omdat de Nederlandse overheid de broodnodige subsidie stopzette; en hoe dat gelukkig werd teruggedraaid, mede dankzij een petitie van de stichting NOB (Nederlands Onderwijs in het Buitenland) waar ongetwijfeld ook Prince-leden tekenden.

Maar er was ook goed nieuws in 2018, toen de afdeling Curaçao een kinderboek uitbracht voor betere taalontwikkeling van kinderen. Het is verschenen in het Nederlands en in het Papiaments. Het doel: de taalontwikkeling van Curaçaose kinderen ondersteunen en stimuleren. Daarnaast kunnen de kinderen zich door de verhalen ook verbazen over de cultuurverschillen tussen Curaçao en Nederland. Zie voor het Princezine bericht deze link.

En in 2017 publiceerde SASNEV het lespakket  Eenders en anders om de Nederlandse taal en cultuur aan te bieden aan de middebare scholen (volg de link, en bekijk het persbericht hiernaast) .

En we vergeten niet het grote symposium van april 2016 OvdP over onderwijs NT&C buiten ons taalgebied, waarin de Orde werd opgeroepen, uitgedaagd om bij te dragen aan meer en beter Nederlands onderwijs, overal waar dat kan. 
zie het verslag op: http://oud.ovdp.net/index.php/nieuws/detail/symposium-ovdp-over-onderwijs-ntc-buiten-ons-taalgebied

en de onderstaande conclusies.

Conclusies en aanbevelingen NT&C door An De Moor.

1. Aanbeveling: Samenwerken van OvdP met Taalunie, met Stichting NOB ³⁾:Nederlands Onderwijs in het buitenland, in 115 landen; en met IVN (Internationale Vereniging Neerlandistiek)
2. Gezamenlijk symposia organiseren; waarom geen internationaal fonds organiseren, waar ook de OvdP mee in kan storten en gebruik kan van maken? Dus: clustering.
3. Laat we het Nederlands niet te sentimenteel bekijken. Waar kan het ook economisch van belang zijn?
4. Hoe doen we dat bij de afdelingen van de OvdP in de toekomst? Wat kunnen we doen met onze afdeling? Belangrijk is ook de uitstraling van Nederland en Vlaanderen in het buitenland.
5. Laten we ‘gesloten muren’ afbreken en verantwoord naar buiten treden. Daarbij dienen we landen als Canada, Australië en de Balkan te zien als groei-entiteiten (Zie kaart van de Taalunie).
6. Er dient structurele borging te komen en ondersteuning van individuele leden.
7. Per afdeling een win/win situatie creëren, “good practice” gaten vullen en elke afdeling tot actie manen.
8. Samenwerking , misschien ook nog met Stichting Vlamingen in de wereld ²⁾en het ANV.

Noten:

1.SASNEV is het Suid Afrikaanse Sentrum voor Nederland en Vlaanderen. Hun website Sasnev.co.za legt uit:

De Orde van de Prince is met veel van zijn afdelingen tot morele en praktische steun van het Centrum. Vele leden komen er op bezoek, zoals tijdens de Gewestdagen Buitenland 2016 (zie deze link)

2) zie https://www.viw.be/en/jeugd-en-onderwijs o.a. over het onderzoek van 2019 en over www.languageone.be (LanguageOne ondersteunt  al 35 jaar Nederlandstalige gezinnen via de eigen scholen in Azië, het Midden-Oosten en Australië, en waar ook ter wereld via afstandsonderwijs. Sinds 2019 kunnen ook andere scholen gebruikmaken van het LanguageOne Lesprogramma.

3) NOB: De meerwaarde van moedertaal: Het goed beheersen van de moedertaal is, naast een verrijking van de eigen culturele identiteit, van groot belang voor het zelfvertrouwen waarmee een kind de wereld en de toekomst tegemoet treedt.